• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عکس مستوی حملیه موجبه جزئیه

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



عکس مستوی حملیه موجبه جزئیه، به‌معنای جابه‌جایی موضوع و محمول قضیه حملیه موجبه جزئیه با تحفّظ بر کیف و صدق قضیه است.



در قضیه حملیه، عکس مستوی از طریق جابه‌جایی موضوع و محمول به دست می‌آید با این شرط که قضیه عکس در صدق و کیف، تابع قضیه اصل باشد، اما به لحاظ کمّیّت، متفاوت از قضیه اصل است. عکس مستوی قضیه حملیه موجبه جزئیه، موجبه جزئیه است؛ مثال: عکس مستوی قضیه «بعضی حیوان‌ها ضاحک‌اند» عبارت است از: بعضی از ضاحک‌ها حیوان‌اند.
[۲] تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق، ص۷۵.
[۳] ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۲، ص۱۹۸.



محمول قضیه اصل نسبت به موضوع خود، یا اعم مطلق است یا اخص مطلق یا اعم مِن وجه و یا مساوی. بنا بر فرض اول و سوم، عکس به نحو موجبه کلیه صادق نیست، زیرا وقتی محمول، اعم مطلق یا اعم من وجه باشد موضوع بر جمیع افراد محمول صدق نمی‌کند، بلکه در صورتی صدق می‌کند که اخص یا مساوی با موضوع باشد و اما عکس به نحو موجبه جزئیه بنا بر همه فروض چهارگانه صادق است:
۱. فرض اول: بعض الماء سائلٌ. عکس: بعض السائل ماءٌ.
۲. فرض دوم: بعض السائل ماءٌ. عکس: بعض الماء سائلٌ.
۳. فرض سوم: بعض الطیر ابیضٌ. عکس: بعض الابیض طیرٌ.
۴. فرض چهارم: بعض الانسان ناطقٌ. عکس: بعض الناطق انسانٌ.
[۴] فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال ‌المیزان، ص۱۰۲.
[۵] ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل، ص۹۰.
[۷] قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۱۳۳.
[۸] مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۲۳۱.
[۱۰] خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۱۰۷.



در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

• خوانساری، محمد، منطق صوری.
• ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق).
• فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال‌ المیزان.
• مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد.
سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومة.    
• ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل.
• تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق.
حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید.    
مظفر، محمدرضا، المنطق.    
• قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه.
مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه.    


۱. علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید، ص۸۵.    
۲. تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق، ص۷۵.
۳. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۲، ص۱۹۸.
۴. فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال ‌المیزان، ص۱۰۲.
۵. ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل، ص۹۰.
۶. مظفر، محمدرضا، المنطق، ص۲۰۴.    
۷. قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۱۳۳.
۸. مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۲۳۱.
۹. سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومة، ص۲۷۴.    
۱۰. خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۱۰۷.
۱۱. مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۳۶۸-۳۶۹.    



پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «عکس مستوی حملیه موجبه جزئیه»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۳/۳.    




جعبه ابزار