عَشیَّة (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عَشیَّة:
(لَمْ یَلْبَثوا اِلاّٰ عَشیَّةً) عَشیَّة: به همان معانی
«عشیّ» است. (عصرگاهان)
چنان که در این
آیه می‌خوانیم:
«آن‌ها (
منکران معاد) در آن روز که قیام
قیامت را می‌بینند چنین احساس می‌کنند که گویی توقف آن‌ها (در
دنیا و
برزخ) جز عصرگاهی یا صبحگاهی بیشتر نبوده است.»
به قدری
عمر کوتاه دنیا به سرعت می‌گذرد و دوران برزخ نیز سریع طی می‌شود که به هنگام قیام قیامت آن‌ها فکر می‌کنند تمام این دوران چند ساعتی بیش نبود.
این امر هم ذاتا صحیح است که
عمر دنیا بسیار
کوتاه و زودگذر است و هم در مقایسه با قیامت که تمام
عمر جهان در مقایسه با آن لحظه‌ای بیش نیست.
در بعضی از آیات
قرآن آمده است که در قیامت هنگامی که مجرمان درباره مقدار توقفشان در عالم برزخ یا دنیا به گفتگو می‌پردازند بعضی به بعضی دیگر می‌گویند شما تنها ده شبانه روز در جهان برزخ توقف کرده‌اید.
ولی آن‌ها که بهتر فکر می‌کنند می‌گویند: شما تنها به‌اندازه یک روز در برزخ درنگ کرده‌اید
و در جای دیگر از
مجرمان نقل می‌کند که وقتی قیامت برپا می‌شود مجرمان
سوگند یاد می‌کنند که جز یک ساعت توقف نداشتند.
تفاوت این تعبیرات به خاطر آن است که آن‌ها می‌خواهند
کوتاهی این مدت را با یک بیان تقریبی منعکس کنند و هرکدام احساس خود را با تعبیری بیان می‌کنند که همه در یک امر مشترک است و آن
کوتاهی عمر این جهان در برابر
عمر قیامت است و این مطلبی است که
انسان را تکان می‌دهد و از خواب
غفلت بیدار می‌سازد.
به موردی از کاربرد
عَشیَّة در
قرآن، اشاره می‌شود:
(کَاَنَّهُمْ یَوْمَ یَرَوْنَها لَمْ یَلْبَثوا اِلّا عَشیَّةً اَوْ ضُحاها) (در آن روز که قیامت را می‌بینند احساس می‌کنند که گویا توقّفشان در دنیا و برزخ جز شامگاهی یا صبحگاهی بیشتر نبوده است.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
(کَاَنَّهُمْ یَوْمَ یَرَوْنَها لَمْ یَلْبَثوا اِلّا عَشیَّةً اَوْ ضُحاها) این جمله نزدیکی قیامت را در قالب یک
تمثیل و
تشبیه بیان نموده، می‌فرماید: نزدیکی قیامت به زندگی دنیایشان طوری است که مثل آنان در هنگام دیدن قیامت مثل خود آنان است در آن فرض که بعد از گذشتن یک
شب و یا یک نصف
روز از مردنشان دوباره زنده شوند، در آن صورت چه می‌گویند؟ می‌گویند: بعد از مردن بیش از یک شب نگذشت که دوباره
زنده شدیم و خلاصه فاصله بین
مردن و قیامت را مدت زمانی احساس می‌کنند، که نسبتش با روز و شب‌های گذشته عمرشان نسبت یک شب و یا یک ظهر را دارد.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «عَشیَّة»، ج۳، ص۱۷۹-۱۸۰.
