عوامل برکت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خداوند در
قرآن ،
ایمان و
تقوا را سبب گشایش
برکات آسمان و
زمین می‌داند.
آیاتی که با استفاده از واژه «برکات»
به تبیین عوامل
برکت پرداخته‌است. از آیاتی که در آن‌ها یکی از مشتقات «برک» به کار رفته است، تنها یک آیه به عوامل برکت اشاره دارد. این آیه ایمان و تقوا را سبب گشایش برکات آسمان و زمین می‌داند:«و لَو اَنَّ اَهلَ القُرَی ءامَنوا واتَّقَوا لَفَتَحنا عَلَیهِم بَرَکت مِنَ‌السَّماءِ‌والاَرضِ».
مفسران برکات آسمان را باران و برکات زمین را رویش
گیاهان و
درختان دانسته‌اند.
بعضی نیز با رویکردی عرفانی
برکات آسمان را قبول
دعا و
برکات زمین را تسهیل حاجات گفته‌اند.
آیاتی که عوامل یکی از مصداقهای برکت را معرفی می‌کند.
با توجه به مبارک بودن
باران :«و‌نَزَّلنا مِنَ السَّماءِ ماءً مُبرَکًا»
و تفسیر برکات آسمان
به باران می‌توان باران را از مصادیق برکت و بخشی از عوامل برکت را با عوامل باران مشترک دانست، بر این اساس افزون بر ایمان و تقوا، به این موارد می‌توان اشاره کرد:
استقامت و
پایداری بر ایمان:«و اَلَّوِ استَقموا عَلَی الطَّریقَةِ لاََسقَینهُم ماءً غَدَقا»،
توبه :«توبوا اِلَیهِ یُرسِلِ السَّماءَ عَلَیکُم مِدرارًا»
و استغفار:«استَغفِروا... یُرسِلِ السَّماءَ عَلَیکُم مِدرارًا».
«غَدَق» به معنای باران فراوان و فراگیر یا
آب زیاد است
و بعضی آن را تعبیری کنایی برای فراوانی
نعمت دانسته‌اند.
«مِدْرار» هم به باران مفید معنا شده‌است.
آیاتی که عوامل
افزایش نعمت و بهره وری بیش‌تر انسان از مواهب مادی و معنوی خداوند را بازگو می‌کند. این دسته بخش گسترده‌ای از آیات را شامل می‌شود.
علامه طباطبایی افزون بر تقوا،
احسان :«هَل‌جَزاءُ الاِحسنِ اِلاَّ الاِحسن»
و شکرگزاری:«لَئِن شَکَرتُم لاََزیدَنَّکُم»
را ملازم برکت می‌داند.
بر اساس این دسته از آیات موارد بسیار دیگری با موضوع برکت مرتبط اند؛ از جمله:انجام‌دادن حسنات،
صدقه دادن
، پرداخت ((زکات))
و
قرض‌الحسنه .
در روایات نیز عوامل بسیاری مانند یاد،
اطاعت و
رضایت خدا،
روزه گرفتن
، صله رحم
و
عدل برای جلب یا
افزایش برکت بازگو شده است
و در مقابل، عواملی مانند
خیانت ،
سرقت ،
شرب خمر ،
زنا و جنایات
را ناسازگار با برکت دانسته‌اند.
الامامة و التبصره؛ انوارالتنزیل و اسرار التأویل، بیضاوی؛ بحارالانوار؛ تاج العروس من جواهرالقاموس؛ التبیان فی تفسیر
القرآن؛ التحقیق فی کلمات
القرآن الکریم؛ تفسیر التحریر و التنویر؛ التفسیر الکبیر؛ تفسیر
القرآن الکریم، ابن‌عربی؛ جامع‌البیان عن تأویل آی
القرآن؛ الجامع لاحکام
القرآن، قرطبی؛ رحمة من الرحمن فی تفسیر و اشارات
القرآن؛ روح المعانی فی تفسیر
القرآن العظیم؛ سفینة البحار و مدینة الحکم و الآثار؛ الصحاح تاج اللغة و صحاح العربیه؛ عیون الحکم و المواعظ؛ الفتوحات‌المکیه؛ الکافی؛ الکشاف؛ کشف الاسرار و عدة‌الابرار؛ کمال الدین و تمام
النعمه؛ لسان العرب؛ لغت نامه؛ مجمع البحرین؛ مجمع‌البیان فی تفسیر
القرآن؛ مسند احمد‌بن حنبل؛ معجم الفروق اللغویه؛ معجم اللاهوت الکتابی؛ معجم مقاییس اللغه؛ مفردات الفاظ
القرآن؛ الموسوعة الفقهیة المیسره؛ المیزان فی تفسیر
القرآن؛ واژه‌های دخیل در
قرآن مجید؛ وسائل‌الشیعه.
دائرةالمعارف قرآن کریم، برگرفته از مقاله«عوامل برکت»
