عوامل انتقام (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عوامل
انتقام با توجه به
آیات قرآن عبارتند از:
روى‌گردانى از
آیات خدا سبب انتقام الهى:
«وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّن ذُكِّرَ بِآيَاتِ رَبِّهِ ثُمَّ أَعْرَضَ عَنْهَا إِنَّا مِنَ الْمُجْرِمِينَ مُنتَقِمُونَ؛
چه کسی ستمکارتر است از آنکس که آیات پروردگارش به او تذکر داده شده
و او از آن اعراض کرده، مسلما ما از
مجرمان انتقام خواهیم گرفت.»
برخوردارى از امكانات مادّى
و معنوى، علّت انتقام
منافقان از
مؤمنان:
«يَحْلِفُونَ بِاللّهِ مَا قَالُواْ وَلَقَدْ قَالُواْ كَلِمَةَ الْكُفْرِ وَكَفَرُواْ بَعْدَ إِسْلاَمِهِمْ وَهَمُّواْ بِمَا لَمْ يَنَالُواْ وَمَا نَقَمُواْ إِلاَّ أَنْ أَغْنَاهُمُ اللّهُ وَرَسُولُهُ مِن فَضْلِهِ ...؛
به خدا سوگند ياد مى‌كنند كه در غياب پيامبر، سخنان كفر آميز نگفته‌اند؛ در حالى كه به يقين سخنان كفرآميز گفته‌اند؛
و پس از اسلام آوردنشان، كافر شده‌اند؛
و تصميم به امرى خطرناك گرفتند، كه به آن نرسيدند. آنها فقط از اين ايراد مى‌گيرند كه خداوند
و پيامبرش، آنان را به فضل
و كَرَم خود، بى‌نياز ساختند....»
پیروی كوركورانه از آبا
و اجداد
و تکذیب
انبياى الهى سبب انتقام:
«وَكَذَلِكَ مَا أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِكَ فِي قَرْيَةٍ مِّن نَّذِيرٍ إِلَّا قَالَ مُتْرَفُوهَا إِنَّا وَجَدْنَا آبَاءنَا عَلَى أُمَّةٍ وَإِنَّا عَلَى آثَارِهِم مُّقْتَدُونَ • فَانتَقَمْنَا مِنْهُمْ فَانظُرْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ؛
و اين گونه در هيچ شهر
و ديارى پيش از تو، انذاركننده‌اى نفرستاديم مگر اين‌كه ثروتمندان مست
و مغرور آن گفتند: ما پدران خود را بر آيينى يافتيم
و به آثار آنان اقتدا مى‌كنيم. به همين جهت آنان را مجازات كرديم؛ بنگر پايان كار تكذيب‌كنندگان چگونه بود!»
تکذیب آيات الهى سبب انتقام:
«فَلَمَّا كَشَفْنَا عَنْهُمُ الرِّجْزَ إِلَى أَجَلٍ هُم بَالِغُوهُ إِذَا هُمْ يَنكُثُونَ •فَانتَقَمْنَا مِنْهُمْ فَأَغْرَقْنَاهُمْ فِي الْيَمِّ بِأَنَّهُمْ كَذَّبُواْ بِآيَاتِنَا ...؛
امّا هنگامى كه بلا را، پس از مهلت معيّنى كه به آن مى‌رسيدند، از آنها برمى‌داشتيم، پيمان خويش را مى‌شكستند. سرانجام از آنها انتقام گرفتيم،
و آنان را در دريا غرق كرديم؛ زيرا آيات ما را تكذيب كردند....»
جرم و گناه اقوام پيشين، سبب انتقام‌گيرى خدا از آنان:
۱. «فَلاَ تَحْسَبَنَّ اللّهَ مُخْلِفَ وَعْدِهِ رُسُلَهُ إِنَّ اللّهَ عَزِيزٌ ذُو انْتِقَامٍ • وَتَرَى الْمُجْرِمِينَ يَوْمَئِذٍ مُّقَرَّنِينَ فِي الأَصْفَادِ؛
پس هرگز گمان مبر كه خدا از وعده‌اى كه به پيامبرانش داده، تخلّف كند. چرا كه خداوند توانا
و مجازات كننده است.
و در آن روز،
مجرمان را با هم در غل
و زنجير مى‌بينى»
۲. «وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِكَ رُسُلًا إِلَى قَوْمِهِمْ فَجَاؤُوهُم بِالْبَيِّنَاتِ فَانتَقَمْنَا مِنَ الَّذِينَ أَجْرَمُوا ...؛
و پيش از تو پيامبرانى را به سوى قومشان فرستاديم؛ آنها با دلايل روشن به سراغ قوم خود رفتند، ولى هنگامى كه اندرزها سودى نداد
مجرمان را مجازات كرديم؛ (
و مؤمنان را يارى نموديم)....»
به خشم آوردن خداوند از سوى
فرعون و فرعونیان، سبب انتقام‌گيرى خدا از آنان:
«وَنَادَى فِرْعَوْنُ فِي قَوْمِهِ قَالَ يَا قَوْمِ أَلَيْسَ لِي مُلْكُ مِصْرَ ... • فَلَمَّا آسَفُونَا انتَقَمْنَا مِنْهُمْ فَأَغْرَقْنَاهُمْ أَجْمَعِينَ؛
فرعون در ميان قوم خود ندا داد
و گفت: اى قوم من! آيا حكومت مصر از آن من نيست، ... امّا هنگامى كه ما رابه خشم آوردند، آنان را مجازات كرده
و همه را غرق كرديم.»
تكرار
صید در حال احرام، سبب كيفر
و انتقام الهى:
«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ لاَ تَقْتُلُواْ الصَّيْدَ وَأَنتُمْ حُرُمٌ ... عَفَا اللّهُ عَمَّا سَلَف وَمَنْ عَادَ فَيَنتَقِمُ اللّهُ مِنْهُ وَاللّهُ عَزِيزٌ ذُو انْتِقَامٍ؛
اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! در حال احرام، شكار نكنيد؛ ... خداوند گذشته را عفو كرده است.
و هر كس تكرار كند، خدا او را مجازات مى‌كند؛
و خداوند، توانا
و داراى مجازات است.»
بيدادگرى
اصحاب ایکه (قوم شعيب)، سبب انتقام خدا از آنان:
«وَإِن كَانَ أَصْحَابُ الأَيْكَةِ لَظَالِمِينَ • فَانتَقَمْنَا مِنْهُمْ ...؛
اصحاب ايكه (قوم شعيب، صاحبان سرزمين‌هاى پر درخت) به يقين قوم ستمكارى بودند. ما آنان را مجازات كرديم....»
انتقام‌گيرى خدا از فرعونيان، در پى
پیمان‌شکنی آنان:
۱. «فَلَمَّا كَشَفْنَا عَنْهُمُ الرِّجْزَ إِلَى أَجَلٍ هُم بَالِغُوهُ إِذَا هُمْ يَنكُثُونَ • فَانتَقَمْنَا مِنْهُمْ فَأَغْرَقْنَاهُمْ فِي الْيَمِّ بِأَنَّهُمْ كَذَّبُواْ بِآيَاتِنَا ...؛
امّا هنگامى كه بلا را، پس از مهلت معيّنى كه به آن مى‌رسيدند، از آنها برمى‌داشتيم، پيمان خويش را مى‌شكستند. سرانجام از آنها انتقام گرفتيم،
و آنان را در دريا غرق كرديم؛ زيرا آيات ما را تكذيب كردند....»
۲. «فَلَمَّا كَشَفْنَا عَنْهُمُ الْعَذَابَ إِذَا هُمْ يَنكُثُونَ • ... انتَقَمْنَا مِنْهُمْ فَأَغْرَقْنَاهُمْ أَجْمَعِينَ؛
اما موقعی که عذاب را از آنها بر طرف می‌ساختیم پیمان خود را می‌شکستند! ... از آنها انتقام گرفتیم
و همه را غرق کردیم.»
غفلت فرعونيان از آيات الهى، از عوامل انتقام خدا از آنان:
«فَانتَقَمْنَا مِنْهُمْ فَأَغْرَقْنَاهُمْ فِي الْيَمِّ بِأَنَّهُمْ كَذَّبُواْ بِآيَاتِنَا وَكَانُواْ عَنْهَا غَافِلِينَ؛
سرانجام از آنها انتقام گرفتيم،
و آنان را در دريا غرق كرديم؛ زيرا آيات ما را تكذيب كردند،
و از آن غافل بودند.»
حرف «باء» در «بانهم کذبوا» سببیه است
و استفاده می‌شود که تکذیب آیات
و بی اعتنایی به آنها، سبب انتقام الهی بوده است.
فسق از موجبات انتقام الهى:
«وَنَادَى فِرْعَوْنُ فِي قَوْمِهِ ... • فَاسْتَخَفَّ قَوْمَهُ فَأَطَاعُوهُ إِنَّهُمْ كَانُوا قَوْمًا فَاسِقِينَ • فَلَمَّا آسَفُونَا انتَقَمْنَا مِنْهُمْ فَأَغْرَقْنَاهُمْ أَجْمَعِينَ؛
فرعون در ميان قوم خود ندا داد
و گفت: اى قوم من! ... فرعون قوم خود را سبك شمرد (
و فريب داد)، در نتيجه از او اطاعت كردند؛ به يقين آنان قومى فاسق بودند. امّا هنگامى كه ما رابه خشم آوردند، آنان را مجازات كرده
و همه را غرق كرديم.»
کفر و حق‌ناپذيرى، از عوامل انتقام الهى:
«وَكَذَلِكَ مَا أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِكَ فِي قَرْيَةٍ مِّن نَّذِيرٍ إِلَّا قَالَ مُتْرَفُوهَا إِنَّا وَجَدْنَا آبَاءنَا عَلَى أُمَّةٍ وَإِنَّا عَلَى آثَارِهِم مُّقْتَدُونَ • قَالَ أَوَلَوْ جِئْتُكُم بِأَهْدَى مِمَّا وَجَدتُّمْ عَلَيْهِ آبَاءكُمْ قَالُوا إِنَّا بِمَا أُرْسِلْتُم بِهِ كَافِرُونَ • فَانتَقَمْنَا مِنْهُمْ فَانظُرْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ؛
و اين گونه در هيچ شهر
و ديارى پيش از تو، انذاركننده‌اى نفرستاديم مگر اين‌كه ثروتمندان مست
و مغرور آن گفتند: ما پدران خود را بر آيينى يافتيم
و به آثار آنان اقتدا مى‌كنيم. پيامبرشان گفت: آيا اگر من براى شما آيينى هدايت‌بخش‌تر از آنچه پدرانتان را بر آن يافتيد آورده باشم (بازهم انكار مى‌كنيد)؟! گفتند: (آرى،) ما به آنچه شما به آن فرستاده شده‌ايد كافريم. به همين جهت آنان را مجازات كرديم؛ بنگر پايان كار تكذيب‌كنندگان چگونه بود!»
انكار آموزه‌هاى
انبیاء، از عوامل انتقام:
«وَكَذَلِكَ مَا أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِكَ فِي قَرْيَةٍ مِّن نَّذِيرٍ إِلَّا قَالَ مُتْرَفُوهَا إِنَّا وَجَدْنَا آبَاءنَا عَلَى أُمَّةٍ وَإِنَّا عَلَى آثَارِهِم مُّقْتَدُونَ • قَالَ أَوَلَوْ جِئْتُكُم بِأَهْدَى مِمَّا وَجَدتُّمْ عَلَيْهِ آبَاءكُمْ قَالُوا إِنَّا بِمَا أُرْسِلْتُم بِهِ كَافِرُونَ • فَانتَقَمْنَا مِنْهُمْ فَانظُرْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ؛
و اين گونه در هيچ شهر
و ديارى پيش از تو، انذاركننده‌اى نفرستاديم مگر اين‌كه ثروتمندان مست
و مغرور آن گفتند: ما پدران خود را بر آيينى يافتيم
و به آثار آنان اقتدا مى‌كنيم. پيامبرشان گفت: آيا اگر من براى شما آيينى هدايت‌بخش‌تر از آنچه پدرانتان را بر آن يافتيد آورده باشم (بازهم انكار مى‌كنيد)؟! گفتند: « (آرى،) ما به آنچه شما به آن فرستاده شده‌ايد كافريم. به همين جهت آنان را مجازات كرديم؛ بنگر پايان كار تكذيب‌كنندگان چگونه بود!»
کفر به آیات الهی سبب انتقام از
کافران:
«... إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُواْ بِآيَاتِ اللّهِ لَهُمْ عَذَابٌ شَدِيدٌ وَاللّهُ عَزِيزٌ ذُو انتِقَامٍ؛
... كسانى كه به آيات خدا كافر شدند، كيفر شديدى دارند؛
و خداوند بر كيفر آنها توانا
و داراى مجازات است.»
هم‌جنس‌بازى
قوم لوط، سبب انتقام خدا از آنان:
«قَالُواْ إِنَّا أُرْسِلْنَا إِلَى قَوْمٍ
مُّجْرِمِينَ • إِلاَّ آلَ لُوطٍ إِنَّا لَمُنَجُّوهُمْ أَجْمَعِينَ • فَانتَقَمْنَا مِنْهُمْ ...؛
گفتند: ما به سوى قومى گنهكار فرستاده شده‌ايم (تا آنها را هلاك كنيم)؛ مگر خاندان لوط، كه همگى آنها را نجات خواهيم داد. ما آنان را مجازات كرديم....»
مرکز فرهنگ ومعارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۵، ص۱۱۴، برگرفته از مقاله «عوامل انتقام».
