عوامل آزاررسانی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ریشه بسیاری از اذیّت‌هایی که پیامبران و پیروانشان با آن روبه‌رو بوده‌اند، ستیز عقیدتی کافران و مشرکان بوده تا
به این وسیله، آنان را از تبلیغ دین خود بازدارند.
محبت دنیا که ریشه همه کژی‌ها است،
میان ریشه‌ها و عوامل اذیّت، نقشی محوری دارد.
نابردباری و نوعی زیاده‌خواهی چنان‌که بنی‌اسرائیل
به‌سبب آن
موسی (علیه‌السلام) را آزردند.
و غارت و فساد در زمین،
تفسیر نمونه‌هایی از آزار رسانی با منشأ دنیاخواهی و فزون‌طلبی است.
رنج بردن از نعمت‌هایی که
به دیگران رسیده نیز می‌تواند زمینه خودآزاری و دیگرآزاری، حتّی در
حد قتل شود.
قتل هابیل به‌دست برادرش و آزار شدن
یوسف (علیه‌السلام) از سوی برادرانش از آن جمله‌اند.
قرآن، بخشی از اذیّت‌های اهل‌کتاب،
به‌ویژه یهودیان را
به مسلمانان، از
حسادت آنان
به نعمت هدایت و ایمان
مسلمانان دانسته است.
صفت ناپسند خودبرتر بینی نیز سبب آزاررسانی
به دیگران
به‌گونه‌های مختلفی می‌شود. گونه‌هایی چون روی‌گردانی و غرور،
تمسخر،
ترش‌رویی با مستمندان،
بهره‌کشی و
به‌کارهای دشوار واداشتن و کشتن فرزندان و
به ناحق گرفتن
جزیه و سلب رفاه و آسایش
ـ چنان‌که فرعونیان درباره
بنی‌اسرائیل اعمال داشتند «قالوا اُوذینا مِن قَبلِ اَن تَأتِیَنا و...
چنان‌که دیگر آزاری
به‌سبب برتری رنگ و نژاد نیز از این ویژگی برخاسته است. گاه، ریشه اذیّت و آزار جهل و ضعف فرهنگی و ناآشنایی با آداب معاشرت است؛ چنان‌که عدّه‌ای
به همین سبب پیامبر را می‌آزردند.
شیطان ، دشمن آشکار انسان،
همواره از راه وسوسه،
زینت دادن زشتی‌ها و رذایل،
و... زمینه ستیز و دشمنی و آزار آدمیان را
به یک‌دیگر فراهم می‌آورَد و آن‌ها را از سعادت و خوش‌بختی دورمی‌کند
ایجاد دشمنی، نفاق و جدایی میان انسان‌ها،
و اختلال عقل
به‌دست او، افزون بر این‌که خود نوعی اذیّت است، زمینه آزاررسانی
به دیگران را نیز فراهم می‌سازد؛ چنان‌که مردم با وسوسه شیطان درباره آلودگی
ایّوب (علیه‌السلام) او را از شهراخراج کردند.
برخی نسیانی را که موسی
به شیطان نسبت داده، نوعی اذیّت از جانب شیطان
به وی دانسته‌اند؛ چون تصرّف در نفوس انبیا و معصومان
به‌گونه‌ای جز اذیّت و آزار ممکن نیست و
قرآن خود این‌گونه تصرّفات ایذایی شیطان را در انبیا که لازمه آن صدور
گناه از
معصوم نیست، یادآور شده‌است.
همچنین مواردی چون
شراب خواری،
قمار و... نیز که هر کدام
به‌گونه‌ای، زمینه آزار شخص و دیگران را فراهم می‌کند، ازاعمال شیطان دانسته شده‌اند
چون انسان با وسوسه و اغوای شیطان
به آن مبتلا می‌شود.
افزون بر عوامل پیشین، بعضی حوادث طبیعی مانند زلزله، سیل، بارندگی‌های بیش از حد و خشک‌سالی هر کدام عامل ایذای انسان و دیگر موجودات زنده
به‌شمار می‌آیند؛ هرچند
به نظر می‌رسد این حوادث آزار دهنده بر اثر گناه و ستم مردم
به خود و
به منظور عذاب یا انتباه و بیداری آن‌ها باشد.
دائرة المعارف قران کریم جلد دوم، برگرفته از مقاله"اذیت"
