عهد عتیق
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عهد عتیق، مجموعه ۳۹ کتاب و یا رساله‌ای است که به زعم
مسیحیان و
یهودیان توسط برخی از پیامبران و یا پیروان آنها در طول قرون متوالی ـ از زمان
حضرت موسی (علیه‌السّلام) تا قبل از میلاد
مسیح (علیه‌السّلام) نگاشته شده است.
عهد قدیم، که تنها بخش مورد اعتقاد
یهودیان و قسمتی از کتاب
مسیحیان است، حدود سه چهارم
کتاب مقدس را در بر می‌گیرد. این مجموعه، که گفته می‌شود طی قرن‌ها و به دست نویسندگان مختلف نگاشته شده، در برگیرنده مطالب متنوعی از قبیل تاریخ،
شریعت،
حکمت،
مناجات، شعر و پیشگویی است. بیشتر کتاب‌های این بخش به
زبان عبری و اندکی از آن به زبان کلدانی نوشته شده است. (دو زبان عبری و کلدانی از زبان‌های سامی و هم خانواده با عربی‌اند.). این مجموعه مشتمل بر ۳۹ یا ۴۶ کتاب است این اختلاف از تفاوت دو نسخه قدیمی عهد قدیم نشات می‌گیرد. پنج کتاب آغازین این بخش،
تورات حضرت موسی (علیه‌السّلام) نامیده می‌شود. البته
کاتولیک‌ها و
ارتودکس‌ها علاوه بر این مجموعه، ۷ کتاب دیگر را نیز جزء بخش عهد عتیق کتاب مقدس میدانند. بخش عهد جدید مجموعهی ۲۷ کتاب و یا رساله‌ای است که سالها بعد از حضرت مسیح به زعم مسیحیان توسط ۸ تن از شاگردان و یا پیروان اولیهی آن حضرت در طول ده‌ها سال نگاشته شده است. چهار کتاب آغازین این بخش
انجیل نامیده می‌شود.
آنچه از لابلای تورات فعلی بر می‌آید این است که شریعت حضرت موسی (علیه‌السّلام) به تدریج متجاوز از چهل سال از جانب
خدا بر حضرت آن حضرت نازل شده است. حضرت موسی در آخر عمرش به نوشتن و جمع‌آوری این مجموعه پرداخت و پس از نوشتن همه آنها، آن را به کاهنان و بزرگان
بنی‌اسرائیل تسلیم کرد و امر کرد که آن را در کنار
تابوت عهد بگذارند و هر هفت سال آن را باز کنند و برای مردم بخوانند. (در تورات سفر تثنیه، باب ۳۱ آیات ۹ تا ۱۲چنین میخوانیم: «آنگاه موسی قوانین خدا را نوشت و آن را به کاهنان لاوی که صندوق عهد خداوند را حمل می‌کردند و نیز به ریش سفیدان اسرائیل سپرد. او به ایشان فرمود: این قوانین را در پایان هر هفت سال یعنی در سالی که قرض‌ها بخشیده می‌شود، هنگام عید خیمه‌ها، که تمام
قوم اسرائیل در حضور خداوند در مکانی که او برای عبادت تعیین می‌کند جمع می‌شوند، برای آنها بخوانید...»
از این رو «یهودیان و مسیحیان تورات را نوشته خود حضرت موسی (علیه‌السّلام) میدانند. همچنین سایر کتاب‌های عهد عتیق به برخی از
انبیاء منسوب شده است.»
آری، اگرچه اصل تورات بنا به اعتقاد ما نیز به عنوان کتابی آسمانی و وحیانی مورد قبول است لکن تورات کنونی بدون شک غیر از مجموعه قوانینی است که موسی به عنوان وحی الهی برای قوم خود نوشت و به یادگار گذاشت.
مجموعه عهد قدیم در اصل ـ غیر از بخش کوچکی از آن ـ به زبان عبری نگاشته شده است. در سده‌های قبل از میلاد مسیح، این مجموعه به یونانی ترجمه شده است. بنابراین، دو نسخه قدیمی از این کتاب وجود دارند که تا اندازه‌ای با هم متفاوتند.
پس از اشغال سرزمین
فلسطین در قرن چهارم قبل از میلاد، به دست اسکندر، یهودیان در سراسر امپراتوری پراکنده شدند و به تدریج زبان مادری خود (عبری) را فراموش کردند و به زبان یونانی روی آوردند. در قرن سوم قبل از میلاد و در زمان حکومت بطلمیوس فیلادلفوس بر
مصر، به امر او، یهودیان اسکندریه کتاب عهد قدیم را به زبان یونانی ترجمه کردند. این ترجمه به "سبعینیه"
معروف است؛ چون گفته می‌شود که این کتاب را حدود هفتاد نفر ترجمه کرده‌اند.
نسخه سبعینیه با متن عبری تفاوت‌هایی دارد. مهم‌ترین تفاوت آنها، این است که هفت کتاب در این نسخه موجود است که متن عبری آن در دست نیست. این کتاب‌ها عبارتند از: طوبیت، یهودیت، حکمت سلیمان، حکمت یشوع بن سیراخ، باروک، کتاب اول مکابیان و کتاب دوم مکابیان.
همچنین برخی از کتاب‌های موجود در متن عبری در نسخه سبعینیه بخش‌هایی اضافه دارند.
در دو قرن قبل از مسیحیت و یک قرن پس از آن بسیاری از یهودیان و نیز بعداً مسیحیان، از این نسخه استفاده می‌کردند، تا اینکه در حدود سال ۱۰۰ م. سران یهود شورایی تشکیل دادند و بر رسمیت ۳۹ کتاب ـ که در متن عبری بود، ـ رای دادند و اسفار هفت‌گانه موجود در ترجمه سبعینیه را غیر قانونی اعلام کردند. اما مسیحیان این نسخه را معتبر دانسته، به استفاده از آن ادامه دادند تا اینکه پروتستان‌ها در قرن شانزدهم به متن عبری بازگشتند و این هفت کتاب را غیر رسمی اعلام کردند.
بنابراین، یهودیان و پروتستان‌های مسیحی متن عبری را قانونی میدانند و کتاب‌های عهد قدیم را ۳۹ عدد می‌شمرند و دو فرقه مسیحی کاتولیک و
ارتدکس نسخه سبعینیه را معتبر دانسته، تعداد کتاب‌های عهد قدیم را ۴۶ میدانند.
تفاوت دیگر دو نسخه قدیمی عهد قدیم در ترتیب کتاب‌های این مجموعه است. مطابق ترتیب و تقسیم نسخه عبری ـ که یهودیان آن را قبول دارند ـ این مجموعه به سه بخش، تورات، نبییم (
انبیا) و کتوبیم (مکتوبات)، تقسیم می‌شود.
"تورات" مشتمل بر پنج سفر پیدایش، خروج، لاویان، اعداد و تثنیه می‌شود.
بخش دوم، یعنی "کتاب انبیا" به دو بخش انبیای متقدم و انبیای متاخر تقسیم می‌گردد. بخش نخست، کتاب‌های یوشع، داوران، دو کتاب سموئیل و دو کتاب پادشاهان را در بر می‌گیرد و بخش دوم، کتاب‌های اِشعْیا، ارمیا، حزقیال، هوشع، یوئیل، عاموس، عوبدیا، یونس، میکاه، ناحوم، حبقوق، صنفنیا، حجّی، زکریا و ملاکی را شامل می‌شود.
بخش سوم، یعنی "مکتوبات"، از کتاب‌های مزامیر، امثال، ایوب، غزل غزل‌ها، روت، مراثی ارمیا، استر، جامعه، دانیال، عزرا، نَحمیا و دو کتاب تواریخ ایام تشکیل شده است.
در نسخه سبعینیه، ترتیب کتاب‌ها و تقسیم‌بندی آنها به گونه دیگری است. بر طبق تقسیم و ترتیب این نسخه ـ که مورد قبول مسیحیان است ـ این مجموعه به سه بخش "کتاب‌های تاریخی"، "کتاب‌های حکمت، مناجات و شعر" و "کتاب‌های پیشگویی (نبوت) " تقسیم می‌شود.
بخش اول، شامل پنج سفر تورات و کتاب‌های یوشع، داوران، روت، دو کتاب سموئیل، دو کتاب پادشاهان، دو کتاب تواریخ ایام، عزرا، نحمیا، و استر می‌شود.
بخش دوم یعنی "حکمت، مناجات و شعر"، پنج کتاب ایوب، مزامیر، امثال جامعه و غزل غزل‌ها را شامل می‌شود.
بخش سوم، که از هفده کتاب تشکیل شده، کتاب‌های اشعیا، ارمیا، مراثی، ارمیا، حزقیال، دانیال، هوشع، یوئیل، عاموس، عوبدیا، یونس، میکاه، ناحوم، حبقوق، صفنیا، حجّی، زکریا و ملاکی را در بر می‌گیرد.
ذیلا ادله‌ای ارائه می‌شوند که هر کدام از آنها در اثبات عدم وثوق به وحیانی بودن گزاره‌های تورات و عهد عتیق کفایت می‌کند:
نویسنده یا نویسندگان تورات و سایر کتب عهد عتیق که به اسم انبیاء میباشند غیر از موسی (علیه‌السّلام) و نام صاحبان آن کتاب‌ها میباشند: شیوهی نگارش و نوع ادبیاتی که در تورات به کار رفته است به خوبی نشان می‌دهد که تورات نه وحی الهی است و نه نوشته حضرت موسی بلکه مضمون این کتاب گزارشاتی است از تاریخ برخی از پیامبران و نیز وقایعی که بر بنی‌اسرائیل گذشته است. و پیوسته از حضرت موسی (علیه‌السّلام) به صورت فردی غایب نام می‌برد. در سراسر تورات نمی‌توان موردی پیدا کرد که موسی از خودش به صورت متکلم نام برده باشد و یا حتی نمی‌توان موردی را یافت که موسی به صورت مخاطب پیام خدا، مستقیما به او خطاب شده باشد. به عنوان نمونه به این موارد توجه کنید:
«موسی همانطور که خداوند به او دستور داده بود پسران ارشد بنی‌اسرائیل را شمرد»،
«خداوند به موسی فرمود: به قوم اسرائیل بگوید...»
«سالها گذشت و موسی بزرگ شد... روز بعد موسی به دیدن هم‌نژادانش رفت..»
سراسر تورات در مورد حضرت موسی همین‌گونه تعبیر می‌کند، چنان‌که کتاب یوشع در مورد
حضرت یوشع (علیه‌السّلام) و کتاب ایوب در مورد حضرت ایوب (علیه‌السّلام) و کتب بقیه پیامبران در مورد همان پیامبران به همین صورت تعبیر می‌کند.
تورات و سایر کتب عهد عتیق پس از موسی (علیه‌السّلام) و سایر انبیاء مذکور نوشته شده‌اند:
در تورات از مرگ حضرت موسی (علیه‌السّلام) و حوادثی که پس از آن اتفاق افتاد سخن رفته است: «موسی، خدمت‌گزار خداوند، چنان‌که خداوند گفته بود در سرزمین موآب درگذشت. خداوند او را در درهای نزدیک بیت فغور در سرزمین موآب دفن نمود، ولی تا به امروز هیچ کس مکان دفن او را نمی‌داند. موسی هنگام مرگ صد و بیست سال داشت، با وجود این، هنوز نیرومند بود و چشمانش به خوبی میدید. قوم اسرائیل سی روز در دشت‌های موآب برای او
عزاداری کردند. یوشع (پسر نون) پر از روح حکمت بود، زیرا موسی دست‌های خود را بر او نهاده بود. بنابراین مردم اسرائیل از او اطاعت می‌کردند و دستوراتی را که خداوند به موسی داده بود پیروی می‌نمودند. در اسرائیل پیامبری مانند موسی نبوده است که خداوند با او رو در رو صحبت کرده باشد... هیچ کس تا به حال نتوانسته است
قدرت و معجزات شگفت‌انگیزی را که موسی در حضور قوم اسرائیل نشان داد ظاهر سازد.»
عبارت فوق به وضوح نشان می‌دهد که تاریخ نگارش تورات سالها پس از مرگ حضرت موسی بوده است. این‌گونه عبارات در برخی از کتب دیگر عهد عتیق نیز مشاهده می‌شود.
عهد عتیق و تورات کنونی بارها و بارها تواتر تاریخی خود را از دست داده و از این جهت از اعتبار ساقط شده است: صاحب تفسیر «
اطیب البیان فی تفسیر القرآن» در تفسیر آیه ۸۹
سوره بقره می‌فرمایند:
«... تورات فعلی که در دست یهود است سه مرتبه تواتر آن قطع شده و منتهی به یک نفر می‌شود. علاوه بر اینکه مطالب خلاف واقع و نسبت‌های ناروا که به
خدا و انبیاء او می‌دهند دلیل قطعی بر
تحریف آنست...»
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، سایت بلاغ، برگرفته از مقاله«عهد عتیق».
سایت حوزه، برگرفته از مقاله «کتاب مقدس، عهد قدیم و عهد جدید »، تاریخ بازیابی ۹۶/۴/۲۵.
