عناد تام

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

عناد تام، یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به‌معنای محال بودنِ اجتماع و ارتفاع مقدم و تالی در قضیه شرطیه منفصله است.

---

عناد و تنافی و انفصال بین مقدم و تالی در قضایای شرطیه منفصله بر دو قسم است: عناد تام و عناد ناقص.

۱.۱ - قسم اول

در عناد تام، اجتماع و ارتفاع مقدم و تالی، هر دو محال است مانند: "عدد یا زوج است یا فرد". این نوع عناد در حقیقت به دو عناد برگشت می‌کند؛ یکی در اجتماع، و دیگری در ارتفاع. قضیه‌ای که بین مقدم و تالی آن، عناد تام باشد قضیه مانعة الجمع و الخُلُوّ یا منفصله حقیقیه نامیده می‌شود.

۱.۲ - قسم دوم

عناد ناقص آن است که فقط مانعة الجمع، و یا فقط مانعة الخلوّ باشد. مثال مانعة الجمع: "این چیز یا حیوان است یا گیاه"، و مثال برای مانعة الخلوّ: "در هر تصادف رانندگی یا تقصیر این راننده است یا تقصیر آن راننده". در این مثال اجتماع هر دو ممکن است؛ یعنی ممکن است هر دو راننده تقصیر کرده باشند، اما ارتفاع هر دو محال است؛ یعنی ممکن نیست هر دو بی تقصیر باشند.

---

در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

• خوانساری، محمد، منطق صوری.
• ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق).
• خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.    

---