• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابن‌ظهیره علی‌ بن‌ جارالله‌ مکی‌

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


علی‌ بن‌ جارالله‌، منطقی‌، شاعر، خطیب و فقیه‌ حنفی‌، یکی از شخصیت‌های خاندان ابن‌ظهیره می‌باشد؛ اِبْن‌ِ‌ظَهیره‌، عنوان‌ افراد خاندانی‌ از بنی‌مخزوم‌ که‌ در سده‌های‌ ۹ و ۱۰ق‌/۱۵ و ۱۶م‌ به‌ شهرت‌ رسیدند و در مکه ‌عهده‌دار افتاء، قضا و تدریس‌ بودند.


علی‌ بن‌ جارالله‌ بن‌ محمد بن‌ ابی‌الیمن‌ بن‌ ابی‌بکر بن‌ علی‌ بن‌ ابی‌البرکات‌ محمد بن‌ ابی‌السعود محمد بن‌ حسین‌ بن‌ علی‌ بن‌ احمد ابن‌ عطیة بن‌ ظهیره قرشی‌ مخزومی‌ مکی‌ (د ۱۰۱۰ق‌/۱۶۰۱م‌)، منطقی‌، شاعر، خطیب‌ و فقیه‌ حنفی‌. او در مکه‌ زاده‌ شد،
[۱] خفاجی‌، احمد، ریحانة الالبا وزهرة الحیاة الدنیا، ج۱، ص۴۴۰، به‌ کوشش‌ عبدالفتاح‌ محمد حلو، قاهره‌، ۱۳۸۶ق‌/۱۹۶۷م‌.    
اما از تحصیلات‌ وی‌ چیز زیادی‌ دانسته‌ نیست‌. همچون‌ جدش‌ ابوالیمن‌، اولین‌ حنفی‌مذهب‌ این‌ خاندان‌، به‌ مذهب‌ حنفی‌ گرایش‌ داشت‌
[۲] خفاجی‌، احمد، ریحانة الالبا وزهرة الحیاة الدنیا، ج۱، ص۴۴۰، به‌ کوشش‌ عبدالفتاح‌ محمد حلو، قاهره‌، ۱۳۸۶ق‌/۱۹۶۷م‌.    
[۳] محبی‌، محمدامین‌، خلاصة الاثر، ج۳، ص۱۵۰، قاهره‌، ۱۲۸۴ق‌.    
و در حرمین‌ شریفین‌ به‌ امر خطابت‌ و افتاء می‌پرداخت‌ و در فصاحت‌ و رسایی‌ سخن‌ از شهرت‌ بسزایی‌ برخوردار بود. خفاجی‌
[۴] خفاجی‌، احمد، ریحانة الالبا وزهرة الحیاة الدنیا، ج۱، ص۴۴۰، به‌ کوشش‌ عبدالفتاح‌ محمد حلو، قاهره‌، ۱۳۸۶ق‌/۱۹۶۷م‌.    
گوید که‌ او را در پیری‌ و هنگامی‌ که‌ بیش‌ از ۷۰ سال‌ داشته‌، دیده‌ و از محضر درسش‌ بهره‌ جسته‌ و از او اجازه‌ گرفته‌ و بدین‌ طریق‌ از اقران‌ خود پیشی‌ جسته‌ است‌.

از جمله‌ شاگردان‌ وی‌ می‌توان‌ شیخ‌ عبدالرحمان‌ مرشدی‌ و برادرش‌ قاضی‌القضاه شهاب‌الدین‌ احمد و عبدالقادر طبری‌ نام‌ برد.
[۵] محبی‌، محمدامین‌، خلاصة الاثر، ج۳، ص۱۵۰، قاهره‌، ۱۲۸۴ق‌.    
او در اواخر عمر بینایی‌ خود را از دست‌ داد و در ۹۰ سالگی‌ درگذشت‌.
[۶] محبی‌، محمد امین‌، خلاصة الاثر، ج۳، ص۱۵۱، قاهره‌، ۱۲۸۴ق‌.    


از وی‌ اثری‌ با عنوان‌ فتاوی‌ ابن‌ظهیره بر جای‌ مانده‌ که‌ نسخه‌ای‌ از آن‌ در کتابخانه ازهریه مصر
[۷] ازهریه‌، فهرست، ج۲، ص۲۱۳.
موجود است‌. نیز آثاری‌ با عناوین‌ حاشیه علی‌ شرح‌ التوضیح‌، حاشیه علی‌ شرح‌ ایساغوجی‌ للقاضی‌ زکریا، تذکرة مفیده که‌ بغدادی ‌
[۸] بغدادی، اسماعیل، هدیه‌، ج۱، ص۷۵۱.
آن‌ را تذکرة الظهیریه ثبت‌ کرده‌ است‌ و رشف‌ الشرابات‌ السنیة من‌ مزج‌ الفاظ الاجرومیة
[۹] بغدادی، اسماعیل، هدیه‌، ج۱، ص۷۵۱.
[۱۰] بغدادی‌، اسماعیل، ایضاح‌، ج۲، ص۵۴۲.
به‌ وی‌ نسبت‌ داده‌ شده‌ است‌. وی‌ شعر نیز می‌سرود و دیوانی‌ به‌ وی‌ نسبت‌ داده‌اند.
[۱۱] محبی‌، محمدامین‌، خلاصة الاثر، ج۳، ص۱۵۱، قاهره‌، ۱۲۸۴ق‌.    


۱. ↑ خفاجی‌، احمد، ریحانة الالبا وزهرة الحیاة الدنیا، ج۱، ص۴۴۰، به‌ کوشش‌ عبدالفتاح‌ محمد حلو، قاهره‌، ۱۳۸۶ق‌/۱۹۶۷م‌.    
۲. ↑ خفاجی‌، احمد، ریحانة الالبا وزهرة الحیاة الدنیا، ج۱، ص۴۴۰، به‌ کوشش‌ عبدالفتاح‌ محمد حلو، قاهره‌، ۱۳۸۶ق‌/۱۹۶۷م‌.    
۳. ↑ محبی‌، محمدامین‌، خلاصة الاثر، ج۳، ص۱۵۰، قاهره‌، ۱۲۸۴ق‌.    
۴. ↑ خفاجی‌، احمد، ریحانة الالبا وزهرة الحیاة الدنیا، ج۱، ص۴۴۰، به‌ کوشش‌ عبدالفتاح‌ محمد حلو، قاهره‌، ۱۳۸۶ق‌/۱۹۶۷م‌.    
۵. ↑ محبی‌، محمدامین‌، خلاصة الاثر، ج۳، ص۱۵۰، قاهره‌، ۱۲۸۴ق‌.    
۶. ↑ محبی‌، محمد امین‌، خلاصة الاثر، ج۳، ص۱۵۱، قاهره‌، ۱۲۸۴ق‌.    
۷. ↑ ازهریه‌، فهرست، ج۲، ص۲۱۳.
۸. ↑ بغدادی، اسماعیل، هدیه‌، ج۱، ص۷۵۱.
۹. ↑ بغدادی، اسماعیل، هدیه‌، ج۱، ص۷۵۱.
۱۰. ↑ بغدادی‌، اسماعیل، ایضاح‌، ج۲، ص۵۴۲.
۱۱. ↑ محبی‌، محمدامین‌، خلاصة الاثر، ج۳، ص۱۵۱، قاهره‌، ۱۲۸۴ق‌.    


دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن‌ظهیره»، شماره۱۴۵۱.    




جعبه ابزار