علی بن یقطین (مجمعجهانیشیعهشناسی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
علی بن یقطین کوفی بغدادی، از
راویان و دوستان
امام صادق و
امام کاظم (علیهما
السّلام) و مردی سرشناس، موثق، با جلالت و دارای وجه اجتماعی بوده است.
علی بن یقطین به سال ۱۲۴ ق. در
کوفه زاده شد. پدرش یقطین از مبلغان سرشناس
حکومت هاشمیان بود که
مروان حمار او را تحت تعقیب داشت؛ ولی او و همسرش و دو پسرش علی و عبید از
کوفه به
مدینه فرار کردند، تا اینکه آفتاب دولت مروانیان غروب کرد و
عباسیان روی کار آمدند.
در این هنگام، یقطین خود را آشکار ساخت و در
حکومت سفاح و
منصور عباسی دارای پست و مقام دولتی بوده. مع ذلک او و پسرش علی
شیعه امامیه بودند.
وی نزد
هارون الرشید نیز مقام مشخص داشت و ماجراهای تمجید و مژده به حسن عاقبت درباره او فراوان وارد است، از جمله ابوالحسن کاظم (علیه
السّلام) فرمود: من بهشت را برای علی بن یقطین ضمانت کرده و قول دادهام که آتش دوزخ به تن او نخواهد خورد.
روزی ابنیقطین وارد حضور امام کاظم (علیه
السّلام) شد. ایشان خطاب به حاضران فرمود: هر کس دوست دارد یکی از
اصحاب رسولالله (صلیاللهعلیهوآله
وسلّم) را دیدار کند، به این مرد یعنی (ابنیقطین) نظر افکند. مردی از حاضران پرسید: پس او از بهشتیان است؟
امام کاظم (علیهالسّلام) فرمود: من که گواهی میدهم او اهل بهشت است.
در سخنی دیگر فرمود: از علائم نیکبختی و سعادت ابنیقطین آنکه من او را در موقف یاد کردم. و باز فرمود: من از
خداوند خواستم که علی بن یقطین را به من ببخشد، پس خدا هم او را برای من بخشید و به من داد.
علی بن یقطین مال و دوستیاش را (در راه خدا) بخشید و بذل کرد، لذا شایسته این همه تکریم شد. در هر حال، اعمال صالح و خدمات ارزنده او برای
ائمه و کوششهایش در راه انجام نیازمندیهای
شیعیان و دوستان اهل بیت، قابل شمارش نیست. او همه ساله افرادی را به نیابت از سوی خود برای
حج میفرستاد.
در یکی از سالها حدود ۳۰۰ تن را برشمردند که از طرف علی بن یقطین به حج آمده و لبیک میگفتند، که به برخی ۲۰ هزار و به بعض دیگر ۱۰ هزار درهم داده بود و در میان حجگزاران او، کاهلی و
عبدالرحمان بن حجاج و دیگران دیده میشدند کمترین مبلغی که او برای نیابت حج میپرداخت، یکهزار درهم بوده است.
ابنیقطین همه ساله اموال و مبالغ زیادی «وجوه شرعی» برای ابوالحسن موسی (علیه
السّلام) میبرد و گاهی رقم به یکصدهزار الی سیصد هزار درهم بالغ میگردید.
از جمله فضائل ابنیقطین اینکه او نیازمندیهای دوستان اهل بیت را بر میآورد. وی طبق دستور امام هزینه زندگی کاهلی و خویشاوندان نزدیک او را متعهد شد. بعلاوه هر کسی از فقرای شیعه به او مراجعه میکرد، احتیاجاتش را برآورده میساخت.
امام کاظم (علیه
السّلام) برای سه یا چهار تن از فرزندان از جمله
امام علی بن موسی الرضا (علیهالسّلام) همسر اختیار کرد. ابنیقطین در این زمینه به امام نامه نوشت و اظهار داشت که مهر همسران پسران امام را فرستاده است. علاوه بر آن، سه هزار دینار هم به عنوان هزینه ولیمه و مهمانی داد که کلاً سیزده هزار دینار یک قلم به امام تقدیم نمود.
امام موسی (علیه
السّلام) وارد سرزمین
عراق شده بود؛ ابنیقطین به حضور امام آمد و عرض کرد: شما از کار و موقعیت من اطلاع دارید؟ امام در پاسخ فرمود: ای علی! برای خداوند متعال نزد ستمگران و جباران و یاورانشان، اولیاء و دوستانی است که بوسیله آنان از دوستان مظلوم و محروم خود دفاع میکند و تو –ای ابنیقطین! – از آن اولیاءاللّه هستی.
علی ین یقطین در دستگاه خلافت و در میان دشمنان خدا، مامور الهی و پناهگاهی جهت نجات اولیا و شیعیان اهل بیت بوده است. او حقوق آنان را ادا میکرد و انواع گرفتاریهایشان را برطرف میساخت. بعلاوه فی نفسه مردی بوده است صالح، محدث و آشنای با
احکام اسلام و براستی قلم از بر شمردن فضائل و زیبائیهای چنین شخصیتی عاجز و ناتوان است.
یقطین پولهای زیادی به امام صادق (علیه
السّلام) میداد که اتفاقاً خبر آن به گوش منصور عباسی رسید؛ ولی خداوند مکر و شر آنان را از وی بگردانید. علی بن یقطین به سال ۱۸۲ ق. در مدینه
السلام بغداد درگذشت و محمد امین فرزند
هارون الرشید بر او نماز گزارد و پس از او به سال ۱۸۵ ق. پدرش یقطین بدرود حیات گفت. رحمت خدا به روان هر دو باد. آمین.
سایت مجمع جهانی شیعهشناسی، برگرفته از مقاله «راویان امام صادق(علیه السلام) ۲»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۱۲/۰۱.
