• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

علی بن عبیدالله صالح

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


ابوالحسن علی بن عبیدالله بن حسین صالح، از راویان شیعه و از نوادگان امام سجاد (علیه‌السّلام) و یاران خاص امام کاظم و امام رضا (علیهماالسلام) بود.


ابوالحسن علی بن عبیدالله بن حسین صالح، پسر عبیدالله اعرج و نوه حسین اصغر فرزند امام سجاد (علیه‌السّلام) است که در مدینه می‌زیست
[۱] ابن عنبه، احمد بن علی، عمدة الطالب، ص۳۲۱.    
و از یاران خاص امام کاظم و امام رضا (علیهماالسلام) بود. علی را عابد و زاهدترین فرد آل ابی طالب در زمان خویش
[۲] نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ج۲، ص۸۰.
و مستجاب الدعوه خوانده‌اند.
[۳] بخاری، سهل بن عبدالله، سر السلسلة العلویه، ص۷۱.    
همچنین او و همسر و دختر عمویش‌ ام سلمه، به زوج صالح شهرت داشتند.
[۴] بخاری، سهل بن عبدالله، سر السلسلة العلویه، ص۷۱.    
(گفتنی است علی بن حسن مثلث و همسرش زینب هم به زوج صالح ملقب‌اند.
[۵] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، ص۱۲۹.    
) وی در آغاز بر مذهب زید بود، اما به مرور عقیده اثنی عشری را پذیرفت.
[۶] مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، ج۲، ص۲۹۸.
گویا از همین روست که به رغم اشتیاق به دیدار امام رضا (علیه‌السّلام)، از آن روی گردان بود و با ترغیب دوستش سلیمان بن جعفر، به هنگامی که کسالتی بر امام عارض شده بود، به عیادت آن حضرت رفت. امام او را بسیار تکریم کرد و علی شادمان بازگشت. زمانی علی بن عبیدالله مریض شد و امام رضا (علیه‌السّلام) به عیادت او رفت. پس از خروج امام از خانه او همسرش که پشت پرده بود، بیرون آمد و با اشتیاق خود را بر جای امام‌ انداخت و آنجا را می‌بوسید و دست می‌کشید، وقتی سلیمان این ماجرا را به امام گزارش داد، حضرت فرمود: علی، همسرش و فرزندش اهل بهشت‌اند.
[۷] کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال، ص۵۹۳.    
رجال شناسان این واقعه و فرموده امام را دلیل اخلاص، جلالت، مدح و رجوع او به حق دانسته‌اند.
[۸] بروجردی، سید علی، طرائف المقال، ج۱، ص۳۳۱.    
[۹] خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۳، ص۹۵.    


هنگامی که ابوالسرایا عزم قیام علیه مامون عباسی (خلافت ۱۹۸-۲۱۸ق) داشت، در پی یک رهبر معنوی برآمد، از این رو نصر بن شبیب به نمایندگی از او در سفر حج به مدینه رفت و جویای بازماندگان اهل‌بیت (علیهم‌السّلام) شد. چند نفر از جمله علی بن عبیدالله معرفی شدند، اما علی به زهد و عبادت مشغول بود و جوابی از او نگرفتند. عبدالله بن موسی بن عبدالله محض هم از ترس جان با هیچ‌کس ملاقات نمی‌کرد، به همین خاطر با ابن طباطبا محمد بن ابراهیم وارد مذاکره شد و او رهبری قیام را پذیرفت و به کوفه رفت.
[۱۰] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، ص۳۴۴.    
پس از آن ابن طباطبا تصمیم گرفت علی بن عبیدالله را به عنوان جانشین خود معرفی نماید و اگر نپذیرفت یکی از پسران او محمد یا عبیدالله را جانشین خود قرار دهد، ولی علی بن عبیدالله آن را قبول نکرد و حتی پسرش محمد را از شرکت در قیام بازداشت.
[۱۱] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، سر السلسلة العلویه، ص۷۱.    

بنابراین، سخن علی بن محمد نسّابه علوی مبنی بر کوفی بودن و شرکت او در قیام ابوالسرایا
[۱۲] علوی، علی بن محمد، المجدی فی انساب الطالبیین، ص۱۹۷.
قویاً مورد تردید است، مگر اینکه در اواخر عمر از مدینه به کوفه مهاجرت کرده و این گمان را برانگیخته باشد که او نیز همانند سایر علویان در این قیام شرکت داشته است، چرا که کوفه کانون نهضت‌های علوی و مرکز قیام ابوالسرایا بود.

با وجود این، نسل علی از پسرانش عبیدالله و ابراهیم ادامه و گسترش یافت و در عراق به ریاست و نقابت رسیدند. بنو محترق، بنو طقطقه (طُفَیطفه)، محمد نصیبینی قاضی دمشق و محمد بن محمد بن علی جرار نسّابه استاد سید رضی و مرتضی از نسل اویند.
[۱۳] ابن عنبه، احمد بن علی، عمدة الطالب، ص۳۲۱.    


تاریخ درگذشت علی بن عبیدالله به دست نیامد، اما از آنجا که ابن طباطبا در سال ۱۹۹ق قیام کرد و در همان سال کشته شد،
[۱۴] عصفری، خلیفة بن خیاط، تاریخ خلیفة، ص۳۸۵.    
باید دعوت او از علی برای جانشینی در همان سال باشد، بنابراین به احتمال قریب به یقین مرگ علی بن عبیدالله در قرن سوم رخ داده است. وی علاوه بر زهد، فاضل و محدث بود و کتابی به نام الحج دارد که همه آن را از امام کاظم (علیه‌السّلام) روایت کرده است.
[۱۵] نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ج۲، ص۸۰.
[۱۶] شیخ مفید، الاختصاص، ص۸۹.    
[۱۷] شیخ طوسی، الامالی، ص۴۹۰.    
[۱۸] حلی، حسن بن علی، رجال ابن داوود، ص۱۳۹.    
[۱۹] اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۱، ص۵۹۲.    
[۲۰] علامه مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۴۹، ص۲۲۳.    
[۲۱] تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، ج۷، ص۵۰۶.    
[۲۲] فخر رازی، محمد بن عمر، الشجرة المبارکه، ص۱۵۶.    
[۲۳] فخر رازی، محمد بن عمر، الشجرة المبارکه، ص۱۴۸.    
[۲۴] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۶، ص۲۵۱.    


۱. ↑ ابن عنبه، احمد بن علی، عمدة الطالب، ص۳۲۱.    
۲. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ج۲، ص۸۰.
۳. ↑ بخاری، سهل بن عبدالله، سر السلسلة العلویه، ص۷۱.    
۴. ↑ بخاری، سهل بن عبدالله، سر السلسلة العلویه، ص۷۱.    
۵. ↑ ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، ص۱۲۹.    
۶. ↑ مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، ج۲، ص۲۹۸.
۷. ↑ کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال، ص۵۹۳.    
۸. ↑ بروجردی، سید علی، طرائف المقال، ج۱، ص۳۳۱.    
۹. ↑ خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۳، ص۹۵.    
۱۰. ↑ ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، ص۳۴۴.    
۱۱. ↑ ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، سر السلسلة العلویه، ص۷۱.    
۱۲. ↑ علوی، علی بن محمد، المجدی فی انساب الطالبیین، ص۱۹۷.
۱۳. ↑ ابن عنبه، احمد بن علی، عمدة الطالب، ص۳۲۱.    
۱۴. ↑ عصفری، خلیفة بن خیاط، تاریخ خلیفة، ص۳۸۵.    
۱۵. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ج۲، ص۸۰.
۱۶. ↑ شیخ مفید، الاختصاص، ص۸۹.    
۱۷. ↑ شیخ طوسی، الامالی، ص۴۹۰.    
۱۸. ↑ حلی، حسن بن علی، رجال ابن داوود، ص۱۳۹.    
۱۹. ↑ اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۱، ص۵۹۲.    
۲۰. ↑ علامه مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۴۹، ص۲۲۳.    
۲۱. ↑ تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، ج۷، ص۵۰۶.    
۲۲. ↑ فخر رازی، محمد بن عمر، الشجرة المبارکه، ص۱۵۶.    
۲۳. ↑ فخر رازی، محمد بن عمر، الشجرة المبارکه، ص۱۴۸.    
۲۴. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۶، ص۲۵۱.    


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۵۴۴-۵۴۵، برگرفته از مقاله «علی صالح».


رده‌های این صفحه : اصحاب امام رضا | اصحاب امام کاظم | راویان شیعه قرن ۳ (قمری) | راویان شیعه قرن2(قمری) | شخصیت‌های قرن 2 (قمری) | شخصیت‌های قرن 3 (قمری) | فرزندان امام سجاد | مؤلفان شیعه قرن 2 (قمری) | مؤلفان شیعه قرن 3 (قمری)
جعبه ابزار