علی بن عباس مجوسی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
علی بن عباس مجوسی (متوفای ۳۸۴ق)، از پزشکان برجسته ايرانى در
قرن چهارم قمری و طبیب مخصوص دربار
عضدالدوله دیلمی بود. او بيش از همه به خاطر تالیف کتابی به نام "کامل الصناعه الطبيه" در طب شهرت دارد. وی سرانجام به سال
۳۸۴ق در بغداد ديده از جهان فرو بست.
علی
بن عباس مجوسی از مردم اهواز و در زمان خود، از پزشکان نامی و طبیب مخصوص عضدالدوله دیلمی بود. علی
بن عباس در
قرون وسطی با نام هالی
عباس (Haly Abbas) خوانده می شد. او پزشکی مسلمان بود و نامش بر این ادعا دلالت دارد.
با کتاب کامل الصناعات الطبیه‌اش که دائرة المعارفی ممتاز و دقیق و معتبر است، شهرت یافت. او آن را برای عضدالدوله دیلمی نوشت. این کتاب در مجامع لاتین به اسم کتاب شاهی (liber Regius) معروف است. او در این کتاب به مسائل طب عملی و نظری با هم می پردازد و از مهم‌ترین بخش‌های این کتاب، بخشی است که از دانش تغذیه و گیاه‌شناسی طبی بحث می‌کند و از موارد ابتکاری آن، اشاره به وجود حرکت موی‌رگهاست.
برای اهل تحقیق روشن شده است که علی
بن عباس در موضوع گردش کوچک خون که در اثنای بحث خود درباره دم و باز دم تبیین کرده است، بر ابن نفیس، از پزشکان مسلمان
قرن سیزدهم میلادی پیشی گرفته است. بنابراین علی
بن عباس در این مطلب، استاد ویلیام هاروی انگلیسی است. وی نخستین کسی بود که درباره معالجه وَرَمِ (انوریزم) به وسیله جراحی سخن گفت و نحوه عمل را بیان کرد. همین طور معالجه شکستگی فک پایین را به وسیله بخوردادن، و نیز در جنینی که سربزرگ دارد و در مواقع ولادت ایجاد اشکال می‌کرد، شکستن سر را بیان کرده است. او مطالب جدیدی درباره عمل زایمان و بیماری‌های زنان و ورم رحم و التهاب فتق ارائه داد و به خوبی از عهده درآوردن لوزتین برآمد. او همچنین درباره دیگر مسائل پزشکی نیز مطالبی بیان داشته است.
عبدالسلام ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۲، ص۳۳۳.
