علی بن حمزه کسایی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابوالحسن علی بن حمزه کسائی (م
۱۸۹ق)، از پیشوایان
علم نحو و
قرائت و یکی از
قراء سبعه در
قرن دوم هجری قمری در
بغداد بود.
ابوالحسن علی بن حمزة بن عبدالله بن بهمن کسائی کوفی بغدادی اسدی، اصالتاً ایرانی و اهل
کوفه بود
و دوران کودکی را در آنجا سپری کرد
و سپس در بغداد سکنی گزید.
وی در بزرگسالی نزد
معاذ بن مسلم هراء،
رواسی و دیگران به فراگیری دانش‌های روز پرداخت.
با هدایت
خلیل نحوی به
حجاز،
نجد و
تهامه کوچ کرد
و از اعراب آن نواحی در زمینه لغت‌های نادر و غریب بهره برد.
کسائی همچنین از
امام صادق (علیه‌السّلام)،
سلیمان بن ارقم و
اعمش حدیث شنید
و نزد
ابان بن تغلب،
حمزه زیات و
ابن ابی لیلی فنون
قرائت آموخت.
دانشمندانی چون
فراء،
خلف احمر،
قاسم بن سلام و جمعی دیگر از شاگردان برجسته وی در روایت و قرائت بودند.
کسائی در
نحو و لغت از عالمان ممتاز و در قرائت از
قراء سبعه و در
شعر از شاعران کم‌گوی به شمار می‌رفت.
او قواعدی در
نحو و قرائت وضع کرد. گویند که وی در
بغداد به تعلیم و تربیت
رشید (خلافت
۱۷۰-
۱۹۳ق) و
امین (خلافت ۱۹۳-
۱۹۸ق) دو خلیفه عباسی اشتغال داشت.
او همچنین با
یونس نحوی و
سیبویه مناظره کرد.
سرانجام در سال ۱۸۹ق
در راه
طوس در زنبویه، از روستاهای ری وفات یافت و در همان‌جا مدفون گردید.
او هنگام وفات هفتاد سال داشت.
آثار کسائی عبارت‌اند از: معانی القرآن، مختصر
فی النحو، القراءات، اختلاف مصاحف اهل المدینة و اهل الکوفة و اهل البصرة، اجزاء القرآن، مقطوع القرآن و موصوله
ما تشابه من الفاظ القرآن و تناظر من کلمات الفرقان
، عدد آی القرن
، نسب رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)
،
العوامل فی النحو، اشعار المعایاة و طرائقها، قصص الانبیاء
، الحروف
، المصادر
، النوادر الاصغر، النوادر الاوسط، النوادر الاکبر
، الهجاء و الهاآت المکنی
فی القرآن.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۵۵۰-۵۵۱، برگرفته از مقاله «علی کسایی».
