ابوالحسن (ابوالحسین) علیبن اسحاق بن ابراهیم بن... ماهان حنظلی سمرقندی، از محدثان و دانشمندان نیمه نخست قرن سوم و مشهور به علیبن اسحاق حنظلی سمرقندی است که منابع معاصر وی را به درستی شناسایی نکرده و در معرفی‌اش به بیراهه رفته‌اند.
به گفته عبدالرحمان بن ابی حاتم، حنظلی سمرقندی زمانی عازم حج بوده و در ری پدرش ابوحاتم رازی مسائلی را از سمرقندی پرسیده و احادیثی را فرا گرفته و نوشته و او را راستگو توصیف کرده است.
علیبن اسحاق سمرقندی به جز المشافهات، کتاب تفسیر هم داشته که به جز محمد بن کرام، دو برادر احمد و محمد بن حامد بن حمید خرعونی این دو کتاب را طی سه سال (۲۳۳ ـ ۲۳۵ق) از خود سمرقندی فرا گرفته‌اند و حنظلی سمرقندی در سال ۲۳۷ق دار دنیا را بدرود گفته است.
