علت حرمت ربا
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
معامله دو
کالای همجنس با
زیادی در یک طرف یا
قرض دادن به
شرط زیادی را
ربا می گویند که از آن در باب
تجارت سخن گفته‌اند.
ربا در
لغت به معنای
زیادی می‌باشد.
ربا در
شرع عبارت است از زیادی یکی از دو
کالای همجنس که هر دو
پیمانه‌ای یا
وزنیاند بر دیگری در
معامله، یا قرض دادن
مالی به
شرط زیادی.
برخی، ربا را این گونه تعریف کردهاند:
بیع یا
معاوضه یکی از دو
عوض همجنس پیمانه‌ای یا وزنی در برابر دیگری با
زیادی یکی از آن دو، یا
قرض دادن به شرط زیادی.
با توجه به تعریف یاد شده،
ربا در
شرع مقدّس دو مصداق دارد: یکی معامله دو کالای همجنس با زیادی در یک طرف و دیگری قرض دادن به شرط زیادی. از اوّلی به
ربای معاملی و از دومی به
ربای قرضی تعبیر میکنند.
ربا به
نص قرآن کریم،
حرام و
رباخواری اعلان
جنگ با
خدا و
رسولش شمرده شده است.
در
روایات نیز در ردیف بزرگترین
گناهان کبیره شمرده شده است.
حرمت ربا
ضروری دین است؛ از این رو،
انکار حرمت آن موجب
ارتداد است.
در حرمت ربا فرقی بین گرفتن و دادن آن نیست؛ چنان که نوشتن
قرارداد معامله ربوی و
گواهی دادن بر آن نیز
حرام است.
علت کامل
تشریع احکام به طور مفصل در متون
دینی بیان نشده است و فقط در بعضی موارد برای
ترغیب مردم به احکام گوشه ای از
حکمت های آنها بیان شده و در حالی که می دانیم تمام احکام به دلیلی خاص و
مصالح و
مفاسدی که دارند، وضع شده اند.
اما همیشه
سؤالات بسیاری درباره
جزئیات احکام در ذهنمان وجود دارد؛ مثلا از بسیاری از فواید
نماز آگاهی داریم، امّا این که چرا
نماز صبح را باید دو
رکعت بخوانیم و اگر به دلیل داشتن حال
معنوی یک رکعت دیگر به آن اضافه کنیم چرا تمام نماز
باطل می شود، را نمی دانیم.
عقل انسان کلیات حکمت های
احکام را تا حدی درک می کند، اما از بسیاری از جزئیات آنها
آگاهی ندارد و
ایمان و اعتماد بندگان به
خدا و
پیامبر او است که باعث می شود کاری که
علت آن را نمی دانند انجام دهند یا ترک کنند و این دلبستگی مؤمنانه بسیار زیبا، لذت بخش و
سازنده است.
در روایتی از
امام صادق علیه السلام آمده است: «اگر
ربا حلال بود مردم
تجارت ها و صنایع مورد نیاز را رها می کردند. خدا ربا را
حرام کرد تا مردم از حرام به
حلال، به
تجارت ها و به
خرید و فروش گرایش پیدا کنند، تا آنچه باقی می ماند به صورت
قرض در بیاید»
یعنی ربا حرام شد تا
نشاط اقتصادی از جامعه نرود.
در
قرآن بعد از بیان
حکم حرمت ربا می فرماید : «لا تَظلِمون و لا تُظلَمون»
؛ یعنی نه
ظلم کنید و نه مورد ظلم واقع شوید.
از ظاهر این
آیه استفاده می شود که ربا ظلم است و این خود
حکمتی برای تحریم ربا است.
دلیل دیگری که از
روایات برای حرمت ربا استفاده می شود از بین بردن عواطف انسانی برای انجام
خیر است.
در روایتی آمده است: «همانا
خدا ربا را حرام کرد تا مردم از انجام کار خیر
قرض دادن امتناع نکنند».
