• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عقیل‌ بن‌ ابی طالب (دائرةالمعارف‌بزرگ‌اسلامی)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


مقالات مرتبط: عقیل (مفردات‌نهج‌البلاغه)، عقیل.


ابویزید عَقیل‌ بن‌ ابی‌طالب (متوفای ۶۰ق)، دومین فرزند ابوطالب، از صحابه پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، برادر بزرگتر حضرت علی (علیه‌السّلام)، پدر مسلم و از نسب‌شناسان قریش بود. وی با اکراه در جنگ بدر شرکت کرد و اسیر شد و با فدیه‌ای که عموی او عباس پرداخت، آزاد گشت و بلافاصله پس از آزادی مسلمان شد.


ابویزید عَقیل‌ بن‌ ابی‌طالب، عالم به انساب قریش و عرب و یکی از چهار داور مشهور عرب و راوی حدیث.
[۱] ابن‌ اثیر، عزالدین، اسدالغابة، ج۳، ص۴۲۳-۴۲۴، تهران، المکتبه‌الاسلامیه، ۱۳۴۲ش.    
با اکراه در جنگ بدر شرکت کرد و اسیر شد و با فدیه‌ای که عموی او عباس پرداخت، آزاد گشت و به گفته ابن‌ قتیبه بلافاصله پس از آزادی مسلمان شد.
[۲] ابن‌ قتیبه، عبدالله‌ بن‌ مسلم، المعارف، ص ۱۵۶، به کوشش ثروت عکاشه، مصر، دارالکتب، ۱۹۶۰م.    
گفته‌اند پیش از صلح حُدیبه، یا در فتح مکه مسلمان شد.
[۳] بلاذری، احمد بن‌ یحیی، انساب‌الاشراف، ج۲، ص۶۹، به کوشش محمدباقر محمودی، بیروت، مؤسسةالاعلمی، ۱۳۹۴ق.    


برخى مورخان وفات عقیل را در زمان خلافت معاویه بن ابی‌سفیان دانسته‌اند. ابن حجر عسقلانی وفات وى را در سال ۶۰ ق و در اول خلافت یزید بن معاویه و پیش از واقعه حره دانسته است. بنا به گفته نووی او در بقیع و در مقبره بنى هاشم داراى قبه و بارگاه بوده است.
[۴] نووی، یحیی بن شرف، تهذیب الاسماء واللغات، ج۱، ص۳۳۷.    


فرزندان وی بدین شرحند: یزید، سعید، جعفر‌ اکبر، ابوسعید احوب، مسلم، عبدالله‌ اکبر، عبدالرّحمن، عبدالله‌ اصغر، علی، جعفر، اصغر، حمزه، عثمان، محمد، عبیدالله، ام‌هانی، رمله، اسماء، فاطمه، ام‌قاسم، زینب و ام‌نعمان.
[۵] ابن‌ سعد، محمد، الطبقات‌ الکبری، ج۴، ص۴۲، به کوشش احسان عباس، بیروت، دارصادر.    
[۶] زبیری، مصعب‌ بن‌ عبدالله، نسب قریش، ج۱، ص۸۵، به کوشش لوی پروونسال، قاهره، دارالمعارف، ۱۹۵۱م.    
[۷] بلاذری، احمد بن‌ یحیی، انساب‌الاشراف، ج۲، ص۶۹، به کوشش محمدباقر محمودی، بیروت، مؤسسةالاعلمی، ۱۳۹۴ق.    
[۸] بلاذری، احمد بن‌ یحیی، انساب‌الاشراف، ج۲، ص۷۱، به کوشش محمدباقر محمودی، بیروت، مؤسسةالاعلمی، ۱۳۹۴ق.    

مسلم‌ بن‌ عقیل (هـ م) در کوفه شهید شد و عبدالله‌ اکبر و عبدالرحمن و جعفراکبر و محمد بن‌ عقیل در کربلا شهید شدند..
[۹] بلاذری، احمد بن‌ یحیی، انساب‌الاشراف، ج۲، ص۷۰، به کوشش محمدباقر محمودی، بیروت، مؤسسةالاعلمی، ۱۳۹۴ق.    
[۱۰] بلاذری، احمد بن‌ یحیی، انساب‌الاشراف، ج۲، ص۷۷، به کوشش محمدباقر محمودی، بیروت، مؤسسةالاعلمی، ۱۳۹۴ق.    
از مسلم‌ بن‌ عقیل نیز دو فرزند به نام‌های محمد و عبدالله در کربلا شهید شدند.
[۱۱] زبیری، مصعب‌ بن‌ عبدالله، نسب قریش، ج۳، ص۸۴، به کوشش لوی پروونسال، قاهره، دارالمعارف، ۱۹۵۱م.    
نسل عقیل تنها از طریق محمد ادامه یافت چنان‌که بنی مرقوع در طبرستان، بنی همام و بنی غلق در نصیبین، فرزندان ابن‌ قرشیه در مصر، بنی عقیل در یمن و قم و اصفهان و فسا و کوفه و بنی اوقص در کرمان و طبرستان و خراسان از بازماندگان او بودند.
[۱۲] ابن‌ عنبه، احمد بن‌ علی، عمدةالطالب، ج۱، ص۳۲-۳۵، نجف، المطیعةالحیدریة، ۱۳۸۰ق.    


۱. ↑ ابن‌ اثیر، عزالدین، اسدالغابة، ج۳، ص۴۲۳-۴۲۴، تهران، المکتبه‌الاسلامیه، ۱۳۴۲ش.    
۲. ↑ ابن‌ قتیبه، عبدالله‌ بن‌ مسلم، المعارف، ص ۱۵۶، به کوشش ثروت عکاشه، مصر، دارالکتب، ۱۹۶۰م.    
۳. ↑ بلاذری، احمد بن‌ یحیی، انساب‌الاشراف، ج۲، ص۶۹، به کوشش محمدباقر محمودی، بیروت، مؤسسةالاعلمی، ۱۳۹۴ق.    
۴. ↑ نووی، یحیی بن شرف، تهذیب الاسماء واللغات، ج۱، ص۳۳۷.    
۵. ↑ ابن‌ سعد، محمد، الطبقات‌ الکبری، ج۴، ص۴۲، به کوشش احسان عباس، بیروت، دارصادر.    
۶. ↑ زبیری، مصعب‌ بن‌ عبدالله، نسب قریش، ج۱، ص۸۵، به کوشش لوی پروونسال، قاهره، دارالمعارف، ۱۹۵۱م.    
۷. ↑ بلاذری، احمد بن‌ یحیی، انساب‌الاشراف، ج۲، ص۶۹، به کوشش محمدباقر محمودی، بیروت، مؤسسةالاعلمی، ۱۳۹۴ق.    
۸. ↑ بلاذری، احمد بن‌ یحیی، انساب‌الاشراف، ج۲، ص۷۱، به کوشش محمدباقر محمودی، بیروت، مؤسسةالاعلمی، ۱۳۹۴ق.    
۹. ↑ بلاذری، احمد بن‌ یحیی، انساب‌الاشراف، ج۲، ص۷۰، به کوشش محمدباقر محمودی، بیروت، مؤسسةالاعلمی، ۱۳۹۴ق.    
۱۰. ↑ بلاذری، احمد بن‌ یحیی، انساب‌الاشراف، ج۲، ص۷۷، به کوشش محمدباقر محمودی، بیروت، مؤسسةالاعلمی، ۱۳۹۴ق.    
۱۱. ↑ زبیری، مصعب‌ بن‌ عبدالله، نسب قریش، ج۳، ص۸۴، به کوشش لوی پروونسال، قاهره، دارالمعارف، ۱۹۵۱م.    
۱۲. ↑ ابن‌ عنبه، احمد بن‌ علی، عمدةالطالب، ج۱، ص۳۲-۳۵، نجف، المطیعةالحیدریة، ۱۳۸۰ق.    


دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «آل ابی‌طالب»، ج۱،‌ ص۳۵۸.    

رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 60 (قمری)
جعبه ابزار