عقلاء المجانین و الموسوسین (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتاب «عقلاء المجانین و الموسوسین»، تالیف
ابو محمد الحسن بن اسماعیل الضراب (۳۹۲- ۳۱۳)، به
زبان عربی و مشتمل بر روایاتی خاص پیرامون افراد
عاقل به ظاهر
دیوانه است. کتاب، توسط یکی از شاگردان مؤلف به نام
رشاء بن نظیف روایت شده است.
کتاب، شامل مقدمه محقق (
ابراهیم صالح )، بیست و پنج
روایت ، سماعات و فهرست عمومی است.
محقق کتاب، در مقدمه خویش، به بیان این مطالب پرداخته است:معرفی مؤلف؛
اساتید وی؛شاگردان وى؛مصنفات وى؛اقوال علما در مورد وى؛
مذهب فقهى وى؛وفات وى؛توصيف نسخه موجود.
۱. ارائه چند صفحه از
نسخه خطی كتاب.
۲. كتاب، مشتمل بر روايات خاصى است در مورد افرادى كه در ميان
مردم دیوانه خوانده مى شده اند، ولى رفتارهايى خردمندانه از آنها سر زده و سخنانى حكمت آميز از آنها نقل شده است( كلمه« الموسوسين» كه در عنوان كتاب به كار رفته است، به معناى كسانى است كه
خرد آنها آسيب ديده و با خود حرف مى زنند).افرادى كه در اين كتاب با عنوان« عقلاء المجانين» ياد شده اند و حكاياتى در مورد آنها بيان شده است و سخنانى حكمت آميز از آنها نقل گرديده است، عبارتند از:
علیان مجنون ،
ابو علی معتوه ،
بهلول ،
وبیص موسوس ،
حمان موسوس ،
غورک مجنون ،
ابن ابی مالک ،
سعدون مجنون ،
ابو نصر جهنی ،
ابو الدیک ،
جعیفران موسوس ،
رجاء مسوحی و...
«
یحیی بن ایوب مقابری گويد: سعدون ديوانه را ديدم كه در ميان
گورها مى چرخيد و هر
گورى را كه مى ديد ويران شده است، آباد مى ساخت و خشتى در آن مى نهاد. گفتمش: سعدونى؟ گفت: سعدونم. گفتم: چه مى كنى؟ گفت: كسى كه نم ى‌داند من چه مى كنم، از كردارم مى پرسد، اما كسى كه مى داند چه مى كنم، پرسشش از كردار من چه معنا دارد، سپس گفت: اى يحيى! بيا بنشينيم و بر اين پيكرهاى فرسوده و استخوان‌هاى پوسيده بگرييم؛ نه، بلكه گريستن بر خودمان، سزاوارتر از
گریستن بر اينان است.كتاب، با همه كوچكى حجمش، مفيد است و اخبارى را در بر دارد كه در مصادر يافت نمى شود. هم‌چنين حكايتى را از يك كتاب ناياب يكى از اساتيدش به نام
احمری و دو خبر را از استاد ديگرش به نام
دینوری نقل كرده است كه ظاهرا در كتاب«
المجالسة » وى موجود نيست.
فهرست
آیات قرآنی ،
احادیث شریفه،
اسانید و
اعلام ،
قبایل و جماعات، اماکن و شهرها، قافیه‌ها و
اشعار و موضوعات و مطالب، در آخر کتاب بیان شده است.در پاورقی‌ها، توضیحات لازم در مورد اعلام، کلمات مشکل و... ذکر شده است.
نرم افزار تراث ۲، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور).
