عقل (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عَقْل (به فتح عین و سکون قاف) از
واژگان نهج البلاغه به معنای فهم،
معرفت، درک و دانستن است.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره
طمع و ... از این واژه استفاده نموده است.
عَقْل به معنای فهم، معرفت، درک و دانستن آمده است.
طبرسی معتقد است: عقل، فهم، معرفت و
لبّ نظیر هم هستند.
راغب گوید: به نیرویی که آماده قبول
علم است و به علمی که به وسیله آن نیرو به دست می‌آید عقل گویند.
امام (صلوات‌الله‌علیه) در
حکمت ۹۲ فرموده است:
«اعْقِلُوا الْخَبَرَ إِذَا سَمِعْتُمُوهُ عَقْلَ رِعَايَة لاَ عَقْلَ رِوَايَة، فَإِنَّ رُوَاةَ الْعِلْمِ كَثِيرٌ، وَرُعَاتَهُ قَلِيلٌ.» «چون خبر را شنیدید، بفهمید، فهمیدن نگاهداری و مراعات آن نه فقط فهم شنیدن که راویان علم زیادند ولی درک کنندگان کم.»
(شرح‌های حکمت:
)
و در
حکمت ۲۰۹ فرموده است:
«أَكْثَرُ مَصَارِعِ الْعُقُولِ تَحْتَ بُرُوقِ الْمَطَامِعِ.» «بیشترین قتلگاه عقل‌ها در زیر برق‌های طمع است.»
(شرح‌های حکمت:
)
این ماده با مشتقّات آن به طور گسترده در
نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «عقل»، ج۲، ص۷۳۶.
