عقاب پس از برهان (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در قرآن آیاتی زیادی است که
عقاب پس از اقامه
برهان روا و نادیده گرفتن برهان را نا درست می‌داند.
دوستی با کافران، برهان آشکار خداوند، برای
عقاب دوستداران آنان است.
یـایها الذین ءامنوا لاتتخذوا الکـفرین اولیآء... اتریدون ان تجعلوا لله علیکم سلطـنا مبینا.
ای کسانی که ایمان آورده اید! غیر از مؤمنان، کافران را
ولی و تکیه گاه خود قرار ندهید! آیا می خواهید (با این عمل،) دلیل آشکاری بر ضد خود در پیشگاه خدا قرار دهید؟
ترک
ولایت مؤمنین و قبول ولایت کفار"
نفاق" است و اعمال بد بندگان حجتی است علیه آنان
این آیه شریفه- بطوری که ملاحظه می‌کنید- مؤمنین را
نهی می‌کند از اینکه به ولایت کفار و سرپرستی آنها بپیوندند و ولایت مؤمنین را ترک کنند و سپس آیه شریفه دوم مساله را
تعلیل می‌کند، به
تهدید شدیدی که از ناحیه خدای تعالی متوجه
منافقین شده و این بیان و
تعلیل معنایی جز این نمی‌تواند داشته باشد که خدای تعالی ترک
ولایت مؤمنین و قبول ولایت کفار را" نفاق" دانسته، و مؤمنین را از وقوع در آن بر حذر می‌دارد.
سیاق دلالت دارد بر اینکه آیه شریفه: " یا ایها الذین آمنوا لا تتخذوا... " به منزله نتیجه‌ای است که از مطالب قبل گرفته شده و یا حد اقل فرعی است که بر آنها متفرع می‌شود و همین دلالت سیاق مثل این می‌ماند که صریحا فرموده باشد که آیات سابق متعرض حال
بیمار دلان ضعیف الایمان است، نه منافقین اصطلاحی و اگر آنان را منافق خوانده صرف تعبیر و نامگذاری بوده، و به فرضی که بگوئیم آیات سخن از منافقین اصطلاحی دارد، حد اقل شامل بیماردلان نیز می‌شود، آن گاه مؤمنین را اندرز می‌دهد که پیرامون این قرقگاه خطرناک نگردند و متعرض خشم خدای تعالی نشوند و حجتی واضح علیه خود به دست خدای تعالی ندهند که اگر چنین کنند خدای تعالی گمراهشان خواهد کرد و
خدعه و نیرنگ در کارشان خواهد نمود و در زندگی
دنیا گرفتار ذبذبه و سرگردانشان ساخته و در آخرت بین آنان و
کفار در یک جا یعنی در
جهنم جمع خواهد کرد و در گودترین درک‌های آتش سکنایشان خواهد داد و رابطه بین آنان و هر نصیر و یاوری را که بتواند یاریشان کند و هر شفیعی را که بتواند شفاعتشان کند قطع خواهد کرد.
از دو آیه مورد بحث دو نکته استفاده می‌شود، اول اینکه: اضلال و
خدعه و هر سخط
الهی دیگر که از این سنخ باشد خود حجتی است واضح که اعمال بندگان آن را به دست خدای تعالی می‌دهد و اینگونه کیفرها اخزاء خدا و خزی بنده است که خدای تعالی او را به طریق مقابله و
مجازات گرفتار آن ساخته است و گر نه حاشا بر جناب
الهی اینکه بندگان خود را ابتداء و بدون هیچ سابقه گرفتار شر و شقاوت کند، پس اینکه فرمود: " ا تریدون ان تجعلوا لله علیکم سلطانا مبینا" به منزله این است که بفرماید: " و ما یضل به الا الفاسقین"، همانطور که در سوره بقره آیه ۲۶ این تعبیر را آورده.
نکته دومی که از دو آیه مورد بحث استفاده کردیم این بود که: در آتش
دوزخ مراتبی مختلف برای ساکنان آن هست، بعضی در سافلند و بعضی در اسفل (سافل تر) و ناگفته پیدا است که به حسب اختلاف این مراتب
شکنجه ها نیز مختلف می‌شود که خدای عزّوجلّ این عذابهای مختلف را درکات نامیده.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۶، ص۲۴۰، برگرفته از مقاله «عقاب پس از برهان».
