عفّه (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عِفَّه (به کسر عین و تشدید قاء) و
عَفاف (به فتح عین) از
واژگان نهج البلاغه به معنای ترک
شهوات و
پارسائی است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در نامه
عثمان بن حنیف و ... از این واژه استفاده نموده است.
عِفَّه و
عَفاف به معنای ترک شهوات و پارسائی آمده است. «عَفَّ الرجلُ و عَفَافاً و عِفَّةً: كفَّ عمَّا لا يحلُّ و لا يجمُلُ قولاً او فعلاً و امتنع»
و نیز «العِفَّة: تَرک الشَهَوات»
امام (صلوات‌الله‌علیه) به عثمان بن حنیف فرماندار بصره می‌نویسد:
«أَلاَ وَإِنَّكُمْ لاَ تَقْدِرُونَ عَلَى ذلِكَ، وَلكِنْ أَعِينُوني بِوَرَع وَاجْتِهَاد،[وَعِفَّة وَسَدَاد].» «بدانید شما قادر به
زهد من نیستید ولی مرا در اداره امور یاری کنید با پرهیزکاری و تلاش و ترک شهوات و راستی.»
(شرح‌های نامه:
)
و نیز فرموده:
«قَدْرُ الرَّجُلِ عَلَى قَدْرِ هِمَّتِهِ ... عِفَّتُهُ عَلَى قَدْرِ غَيْرَتِهِ.» (ارزش و مقام هركس به اندازه
همّت اوست، و
صداقت هركس به اندازه شخصيّت و جوان‌مردى اوست، و
شجاعت هركس به اندازه زهد و بى اعتنايى او (به ارزش‌هاى مادّى) است، و عفّت هركس به اندازه
غیرت اوست.)
(شرح‌های حکمت:
)
و نیز فرموده:
«الْعَفَافُ زِينَةُ الْفَقْرِ، وَالشُّكْرُ زِينَةُ الْغِنَى.» (خويشتن‌دارى، زينت
فقر است و سپاس‌گزارى زينت
غنا و توان‌گرى.)
(شرح‌های حکمت:
)
و باز فرموده:
«مَا الْـمُجَاهِدُ الشَّهِيدُ فِي سَبِيلِ اللهِ بِأَعْظَمَ أَجْراً مِمَّنْ قَدَرَ فَعَفَّ، لَكَادَ الْعَفِيفُ أَنْ يَكُونَ مَلَكاً مِنَ الْمَلاَئِكَةِ.» (مجاهد
شهید در راه خدا اجرش بيشتر از كسى نيست كه قدرت بر
گناه دارد امّا خويشتن‌دارى مى‌كند، چنين شخص خويشتن‌دار نزديک است كه فرشته‌اى از فرشتگان خدا باشد.)
(شرح‌های حکمت:
) امام (صلوات‌الله‌علیه) در اینجا اجر آدم
پرهیزکار را که قدرت به شهوات است ولی دنبال آن نمی‌رود از شهید بالاتر یا مساوی می‌داند.
این ماده بارها در
نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «عفه»، ج۲، ص۷۳۱.
