عزاداری امام باقر برای امام حسین
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
امام حسین (علیه‌السلام)، امام سوم از امامان دوازده‌گانه
شیعه امامیه و یکی از
چهارده معصوم می‌باشد، در روز دهم
محرم‌الحرام (
روز عاشورا) سال ۶۱ هجری قمری در
کربلا به همراه یاران باوفایش مظلومانه به
شهادت رسید. روایات نقل شده از
امام باقر (علیه‌السلام)، بیان‌های مختلفی دارد، بعضی از این روایات؛ حکایت از اهتمام آن حضرت در برپایی مجلس
عزاداری در منزل مبارکشان و نیز توصیه به گریه و برپایی مجلس عزاداری بر اباعبدالله (علیه‌السّلام) در منازل دارد، و بعضی از روایات حکایت از بیان
ثواب گریه بر اباعبدالله (علیه‌السّلام) توسط حضرت امام باقر (علیه‌السّلام) دارد، که به روشنی می‌توان
مشروع و مستحب‌بودن این امور را از این
روایات فهمید.
از دیر باز عقاید مهم
تشیع، مورد هجمه دشمنان و مخالفین قرار گرفته است، و این هجمه‌ها در بعضی از زمان‌ها، شدت بیشتری به خود می‌گیرد که البته با
دروغ و
تهمت و
افتراء و سیاه‌نمایی فروانی همراه می‌شود، از جمله عقاید مسلم و روشن مدرسه حقه اهل‌بیت (علیهم‌السّلام) که مورد هجمه مخالفین قرار گرفته است،
عزاداری در ایام محرم برای سید و سالار شیهدان حضرت اباعبدالله (علیه‌السّلام) می‌باشد، گرچه همیشه این عقیده مهم مورد هجوم دشمنان و مخالفان اهل بیت (علیهم‌السّلام) قرار گرفته، ولی در ایام محرم این هجمه‌ها شدت بیشتری به خود می‌گیرد تا بلکه بتوانند با سیاه‌نمایی و افتراء، جوانان و مردم را نسبت به این مساله دچار
تردید کنند و در نتیجه باعث دوری آنها از
اهل‌بیت (علیهم‌السّلام) شوند.
از جمله شبهاتی که در ایام
محرم‌الحرام از جانب دشمنان اهل بیت (علیهم‌السّلام) مطرح می‌شود، عدم وجود فرهنگی به نام عزاداری برای اباعبدالله (علیهم‌السّلام) در بین
معصومان (علیهم‌السّلام) می‌باشد، به عبارتی دیگر مخالفان مکتب اهل بیت (علیهم‌السّلام) می‌گویند اگر واقعا عزاداری برای امام حسین (علیه‌السّلام) جائز و
مشروع بوده پس چرا این فرهنگ در بین
ائمه و اهل بیت (علیهم‌السّلام) رائج نبوده و روایت صحیح السندی در این‌باره نقل نشده؟
اینگونه سؤال‌ها و شبهات که از مخالفین مطرح می‌گردد بی‌شک ناشی از جهل و نادانی و یا عناد و دشمنی می‌باشد؛ زیرا فرهنگ عزاداری در بین ائمه معصومان (علیهم‌السّلام) در روایات و کتاب‌های حدیثی شیعه به قدری نقل شده است، که به جرات می‌توان گفت درجه تواتر معنوی بلکه فوق تواتر را دارد، از طرفی در بین اهل علم مبرهن است مسئله که با تواتر ثابت می‌شود نیاز به بررسی سندی ندارد. علی‌رغم اینکه صرف نظر از مطلب فوق، سند تعدادی از این روایات نیز از نظر دانش حدیث از اعتبار کافی بر خوردار می‌باشد.
از طرفی گریه و عزاداری بر
امام حسین (علیه‌السلام)، نه تنها بعد از
شهادت ایشان بلکه حتی قبل از شهادت آن حضرت در روایات اهل بیت (علیهم‌السّلام) به فروانی نقل شده است، که این مسئله نه تنها نشانه رایج بودن فرهنگ عزاداری در بین اهل بیت (علیهم‌السّلام) می‌باشد بلکه از اهمیت گریه و عزاداری برای امام حسین (علیه‌السّلام) حکایت دارد.
حال با توجه به مقدمه مذکور، در این مجال روایات عزاداری
امام باقر (علیه‌السلام) را نقل می‌کنیم.
حدثنا ابو المفضل، قال حدثنا
جعفر بن محمد بن القاسم العلوی، قال حدثنا عبدالله
بن احمد بن نهیل، قال حدثنی
محمد ابن ابی عمیر، عن الحسین
بن عطیة، عن عمر
بن یزید، عن الورد
بن الکمیت، عن ابیه الکمیت
بن ابی المستهل قال: دخلت علی سیدی ابی
جعفر محمد بن علی الباقر (علیهما‌السّلام) فقلت: یا ابن رسول الله انی قد قلت فیکم ابیاتا افتاذن لی فی انشادها. فقال: انها ایام البیض. قلت: فهو فیکم خاصة. قال:هات، فانشات اقول:
اضحکنی الدهر وابکانی••• والدهر ذو صرف
والوان لتسعة بالطف قد غودروا ••• صاروا جمیعا رهن اکفان
فبکی (علیه‌السّلام) وبکی ابو عبدالله وسمعت جاریة تبکی من وراء الخباء، فلما بلغت الی قولی:
وستة لا؟؟ حاریبهم ••• بنو عقیل خیر فتیانثم علی الخیر مولاکم ••• ذکرهم هیج احزانی
فبکی ثم قال (علیه‌السلام): ما من رجل ذکرنا او ذکرنا عنده فخرجمن عینیه ماء ولو قدرمثل جناح البعوضة الا بنی الله له بیتا فی الجنة وجعل ذلک حجابا بینه وبین النار، فلما بلغت الی قولی:
من کان مسرورا بما مسکم• او شامتا یوما من الان فقد ذللتم بعد عز فما• ادفع ضیما حین یغشانی
اخذ بیدی وقال: اللهم اغفر للکمیت ما تقدم من ذنبه وما تاخر، فلما بلغت الی قولی: متی یقوم الحق فیکم متی• یقوم مهدیکم الثانی قال سریعا ان شاء الله سریعا،
کمیت شاعر گفت: وارد شدم بر آقایم حضرت
محمد بن علی باقر و عرض کردم: ای فرزند رسول خدا من درباره شما اشعاری گفته‌ام آیا اجازه می‌فرمایی آنها را انشاد کنم (و در محضر شما بخوانم؟) فرمود: اکنون
ایام البیض است (و خواندن شعر مناسب نیست) عرض کردم: این اشعار درباره شما بالخصوص است؟ فرمود: بخوان پس
شروع کردم و گفتم:
روزگار مرا خندان کرد و گریاند. و روزگار زیروروها و رنگ‌هایی دارد، برای نه تن که در
کربلا غافلگیر شدند. و همگی در کفن‌های خود آرمیدند پس حضرت باقر گریان شد و
حضرت صادق نیز گریست، و شنیدم که زنی نیز پشت پرده گریه می‌کند، همین‌که به این شعر رسیدم: و شش تن که کسی با آنها (در فضیلت) مقایسه نشود فرزندان عقیل بهترین سواران، سپس علی آقای ایشان که نامبردنشان غصه‌های مرا زنده کرده حضرت فرمود: نیست کسی که یاد ما کند یا نزدش ما را یاد کنند و از چشمانش مانند بال مگسی اشک بیرون آید مگر اینکه
خداوند برای او خانه در
بهشت بنا کند، و این اشک را پرده میان او و آتش قرار دهد.
همین که به این شعر رسیدم: کیست که خرسند باشد به آنچه به شما رسیده یا شاد باشد از اکنون روزی، زیرا شما بعد از عزت خوار شدید و من اگر ظلمی به جانبم رو آورد جلوگیری نمی‌کنم حضرت دستم را گرفت و فرمود: پروردگارا
گناهان گذشته و آینده کمیت را بیامرز.
و همین‌که به این شعر رسیدم: چه زمان حق در میان شما قیام کند؟. چه زمان مهدی دوم شما بپا خیزد؟ فرمود: بزودی ان شاء اللَّه، بزودی ان شاء اللَّه؛ بزودی
حدَّثنی حکیم
بن داود
بن حکیم؛ وغیره، عن
محمّد بن موسی الهَمدانیِّ، عن
محمّد بن خالد الطّیالسیِّ، عن سیف
بن عَمِیرة؛ وصالِح
بن عُقْبة جمیعاً، عن عَلقمةَ
بنِ محمّد الحَضرمیّ؛ و (کذا)
محمّد بن اسماعیل، عن صالِح
بن عُقْبة، عن مالک الجُهنیّ، عن ابی
جعفر الباقر علیه‌السلام «قال: مَن زار الحسین علیه‌السلام یوم عاشوراء من المحرَّم حتّی یظلَّ عنده باکیاً لقی الله تعالی یوم القیامة بثواب الفَـ(ـی) الف حَجّة والفَـ(ـی) الف عُمرة، والفی الف غَزوة، وثواب کلِّ حَجّة وعُمرة وغزوة کثواب مَن حجّ واعتمر وغَزا مع رسول اللهصلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم ومع الائمّة الرَّاشدین صلوات الله علیهم اجمعین. قال: قلت: جُعِلتُ فِداک لِمَن کان فی بُعدِ البلاد واقاصیها ولم یمکنه المسیر الیه فی ذلک الیوم؟ قال: اذا کان ذلک الیوم بَرزَ الی الصَّحراء او صَعد سَطحاً مُرتفعاً فی دارِه، واوما الیه بالسّلام، واجتهد علی قاتله بالدُّعاء، وصلّی بعد رَکعتین یفعل ذلک فی صَدرِ النَّهار قبل الزَّوال، ثمَّ لیندُب الحسین علیه‌السلام ویَبکیه ویامر مَن فی داره بالبُکاء علیه، ویقیم فی داره مصیبته باظهار الجزع علیه، ویتلاقون بالبُکاء بعضهم بعضاً فی البیوت، ولیعزّ بعضهم بعضاً بمصاب الحسین علیه‌السلام، فانا ضامِنٌ لهم اذا فعلوا ذلک علی الله عزَّوجلَّ جمیع هذا الثَّواب، فقلت: جُعِلتُ فِداک وانت الضّامِن لهم اذا فعلوا ذلک والزَّعیم به؟ قال: انا الضّامن لهم ذلک والزَّعیم لمن فعل ذلک. قال: قلت: فکیف یعزّی بعضهم بعضاً؟ قال: یقولون: عَظَّم اللهُ اُجُورَنا بِمُصابنا بِالحسینِ علیه‌السلام، وجَعَلَنا وایّاکم مِن الطّالِبین بِثارِه مع وَلیّه الامام المَهدیّ مِن آل
محمّدٍ؛ فان استطعت ان لا تنتشر یومک فی حاجة فافعل، فانّه یوم نحس لا تقضی فیه حاجة، وان قضیت لم یبارک له فیها ولم یر رُشْداً، ولا تدَّخِرنَّ لمنزلک شیئاً، فانّه مَن ادَّخر لمنزلِه شیئاً فی ذلک الیوم لم یُبارک له فیما یدَّخره ولا یُبارک له فی اهله، فمن فعل ذلک کُتِبَ له ثوابُ الفِ الفِ حَجّة و الف الف عُمرة، والف الف غَزوة کلُّها مع رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم وکان له ثواب مصیبة کلِّ نبیٍّ ورَسولٍ وصِدِّیق وشَهیدٍ مات او قُتِل منذ خلق الله الدُّنیا الی ان تقوم السّاعة.
حضرت ابی
جعفر الباقر (علیه‌السلام)، حضرت فرمودند: کسی در
روز عاشوراء یعنی روز دهم
محرّم الحرام حضرت امام حسین (علیه‌السّلام) را
زیارت کند و روز را تا شب با حالتی گریان نزد آن حضرت بماند روز قیامت خدا را ملاقات کند در حالی که خداوند متعال ثواب دو میلیون
حج و دو میلیون
عمره و دو میلیون مرتبه
جهاد را به وی بدهد.
شایان توجّه است که ثواب هر حج و عمره و جهادی همچون
ثواب کسی است که حج و عمره و جهاد را در معیّت
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و ائمه راشدین (صلوات‌اللَّه‌علیهم‌اجمعین) بجا آورده باشد.
علقمه می‌گوید: محضر مبارک امام پنجم (علیه‌السّلام) عرضه داشتم: فدایت شوم، اجر و ثواب کسی که در شهرهای دوردست و بلاد غریب و بعید بوده به‌طوری که برایش امکان ندارد در چنین روزی (روز عاشوراء) به زیارت حضرت بشتابد؟ امام (علیه‌السّلام) فرمودند:
وی در چنین روزی به صحراء رفته یا به پشت بام بلندی در خانه‌اش برآید و با سلام به حضرت اشاره کرده سپس در
نفرین بر قاتلان آن حضرت سعی و کوشش نموده و پس از آن دو رکعت
نماز بخواند. البتّه توجه داشته باشد که این زیارت را در روز قبل از ظهر انجام دهد، سپس برای امام حسین (علیه‌السّلام) ندبه و گریه نموده و به کسانی که در خانه می‌باشند نیز امر نماید که برای آن حضرت بگریند و با اظهار جزع و فزع بر آن جناب در خانه‌اش اقامه مصیبت نماید و مواظب باشند هرگاه اهل خانه یک‌دیگر را ملاقات کردند با گریه باشند و لازم است برخی از آنها بعضی دیگر را نسبت به مصیبت حضرت اباعبداللَّه الحسین (علیه‌السّلام) تسلیت دهند و در صورتی که به این دستورهائی که داده شد عمل کنند من ضامن می‌شوم که حقتعالی تمام ثواب‌هائی که ذکر شد را به ایشان اعطاء فرماید. محضر مبارکش عرض کردم: فدایت شوم شما برای ایشان ضامن این ثواب‌ها می‌شوید؟ حضرت فرمودند: در صورتی که به دستورهای داده شده عمل کنند البته من ضامن آن می‌باشم.
علقمه می‌گوید: محضر مبارک امام (علیه‌السّلام) عرض کردم: اگر بعضی خواهند برخی دیگر را تسلیت بدهند چگونه و چه بگویند: حضرت فرمودند: بگویند: عظّم اللَّه اجورنا بمصابنا بالحسین (علیه‌السلام)، و جعلنا و ایّاکم من الطالبین بثاره مع ولیّه الامام المهدی من آل
محمّد (صلوات‌اللَّه‌علیهم) (خداوند متعال اجرها و ثواب‌های عزادار بودن ما را برای امام حسین (علیه‌السّلام) زیاد گردانده و ما و شما را در رکاب ظفر قرین ولیّ آن حضرت،
حضرت امام مهدی قائم آل محمّد (صلوات‌اللَّه‌علیهم‌اجمعین) از طلب‌کنندگان خون آن جناب قرار دهد). و اگر قدرت و توانائی این را داشتی که آن روز (روز عاشوراء) را به‌دنبال نیازمندی‌هایت نروی البته مرو چه آنکه این روز، روز نحسی بوده و حاجت در آن روا نمی‌گردد و اگر هم حاجت برآورده شود برای شخص حاجت‌مند مبارک نبوده و وی خیر نخواهد دید.
توجّه داشته باشد در آن روز در منزلت آذوقه‌ای را ذخیره نکنی چه آنکه اگر کسی در آن روز در منزلش چیزی را ذخیره کند برایش میمون و مبارک نبوده و برای اهلش نیز برکت نخواهد داشت.
بنابراین کسی که به این دستورها عمل کند ثواب هزار هزار حج و هزار هزار عمره و هزار هزار جهاد که تمامی را در رکاب رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) انجام داده باشد برایش نوشته می‌شود و همچنین
خداوند متعال ثواب هر مصیبتی که به
انبیاء و رسل و
صدّیقین و شهدائی که فوت کرده یا کشته شده‌اند رسیده است را از بدو خلقت دنیا تا انقراض عالم و قیام قیامت به او اعطاء می‌فرماید.
حدِّثنی الحسن
بن عبدالله
بن محمّد بن عیسی، عن ابیه، عن الحسن
بن محبوب، عن العلاء
بن رزین، عن
محمّد بن مسلم، عن ابی
جعفر علیه‌السلام «قال: کان علیّ
بن الحسین (علیهما‌السّلام) یقول: ایّما مؤمنٍ دمعتْ عَیناه لقتل الحسین ابن علیٍّ (علیهما‌السّلام) دمعةً حتّی تسیل علی خدِّه بوَّاه الله بها فی الجنّة غُرفاً یسکنها احقاباً، وایّما مؤمن دَمَعَتْ عیناه حتّی تسیل علی خَدِّه فینا لاُذی مسّنا مِن عَدوِّنا فی الدُّنیا بوَّاه الله بها فی الجنّة مبوَّا صِدقٍ، وایّما مؤمنٍ مَسَّه اذیً فینا فَدَمَعَتْ عیناه حتّی تسیل علی خَدِّه مِن مَضَاضةِ ما اُوذِی فینا صرَّف اللهُ عن وجهه الاذی وآمنه یوم القیامة مِن سَخطه والنّار.
حضرت علیّ
بن ابی‌الحسن (علیهما‌السّلام) می‌فرمودند:
هر مؤمنی که بخاطر شهادت حسن
بن علیّ (علیهما‌السّلام) گریه کند تا اشکش بر گونه‌هایش جاری گردد خداوند منّان غرفه‌ای در بهشت به او دهد که مدّت‌ها در آن ساکن گردد و هر مؤمنی بخاطر ایذاء و آزاری که از
دشمنان ما در دنیا به ما رسیده گریه کند تا اشکش بر گونه‌هایش جاری شود خداوند متعال در بهشت به او جایگاه شایسته‌ای دهد و هر مؤمنی در راه ما
اذیت و آزاری به او رسد پس بگرید تا اشکش بر گونه‌هایش جاری گردد خداوند متعال آزار و ناراحتی را از او بگرداند و در
روز قیامت از
غضب و
آتش دوزخ در امانش قرار دهد.
حدثنی حکیم
بن داود، عن سلمة
بن الخطاب، عن الحسن
بن علی، عن العلاء
بن رزین القلاء، عن
محمد بن مسلم، عن ابی
جعفر (علیه‌السّلام) قال: ایما مؤمن دمعت عیناه لقتل الحسین (علیه‌السّلام) دمعة حتی تسیل علی خده بواه الله بها غرفا فی الجنة یسکنها احقابا.
هر مؤمنی که بخاطر شهادت حضرت حسین (علیه‌السّلام) چشمانش اشک ریخته به‌طوری که اشک‌ها بر گونه‌هایش جاری گردد خداوند منّان در بهشت غرفه‌هائی به او عنایت فرماید که وی برای روزگارها در آن سکنا گزیند.
موسسه ولی‌عصر، برگرفته از مقاله «جستاری پیرامون عزاداری معصومان (علیهم‌السّلام) برای امام حسین (علیه‌السلام)».
