عَدَم (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عَدْم و
عَدَم (به فتح عین) از
واژگان نهج البلاغه به معنای مفقود کردن است.
این واژه دارای مشتقاتی است که در
نهج البلاغه به‌کار رفته است، مانند:
• عُدْم و عُدُم (به ضم عین) و عَدَم (به فتح عین) به معنای مفقود شدن یا نیست شدن هستند.
از این ماده پنج مورد در «نهج البلاغه» آمده است.
عَدْم و
عَدَم به معنای مفقود کردن و
عُدْم،
عُدُم و
عَدَم به معنای مفقود شدن و نیست شدن آمده است.
از این ماده در
قرآن مجید نیامده است.
به برخی از مواردی که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:
امام (صلوات‌الله‌علیه) در وصف خداوند متعال فرموده است:
«وَ إِنَّهُ سُبْحانَهُ، يَعُودُ بَعْدَ فَناءِ الدُّنْيا وَحْدَهُ لا شَيْءَ مَعَهُ، كَما كانَ قَبْلَ ابْتِدائِها ... بِلا وَقْت وَ لا مَكان، وَ لا حين وَ لا زَمان، عُدِمَتْ عِنْدَ ذلِكَ الاْجالُ وَ الاَْوْقاتُ، وَ زالَتِ السِّنُونَ وَ السّاعاتُ، فَلا شَيْءَ إِلاَّ الْواحِدُ الْقَهّارُ.» «بعد از فناء
دنیا، چیزی با خدا نمی‌ماند و خدا تنها می‌ماند چنانکه قبل از
انشاء عالم چنان بود، بدون وقت و مکان و بدون حین و زمان، آن‌وقت اجل‌ها و وقتها معدوم می‌شوند و ساعت و سال‌ها زایل می‌گردند.»
بنابر نظریه
حرکت جوهری:
زمان از حرکت
مادّه زائیده می‌شود، و
مکان توسط اشغال فضا به وسیله ماده انتزاع می‌شود و در صورت فناء عالم، دیگر بلا وقت و بلا زمان خواهد بود.
همچنین در وصف خداوند فرموده است:
«كائِنٌ لا عَنْ حَدَث، مَوْجُودٌ لا عَنْ عَدَم» «خدا هست نه اینکه قبلا نبود و حادث شده است، بلکه
ازلی است، خدا موجود است بی آنکه مسبوق به
عدم باشد»
در وصف دنیا فرموده:
«الْعَيْشُ فيها مَذْمُومٌ، وَ الاَْمانُ مِنْها مَعْدُومٌ.» «زندگى در آن مذموم و امنيّت در آن غير ممكن است.»
از این ماده پنج مورد در «نهج البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «عدم»، ج ۲، ص ۷۰۶.
