عجب مشرکان (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یکی از صفات مشرکان،
عجب و خودبینی آنان است. در این مقاله آیات مرتبط با
عجب مشرکان معرفی می‌شوند.
علل
عجب و
خودبرتربینی مشرکان عبارتند از:
مشركان، گرفتار
خودپسندی، بر اثر
وسوسه شیطان:
وَ يَجْعَلُونَ لِلَّهِ ما يَكْرَهُونَ وَ تَصِفُ أَلْسِنَتُهُمُ الْكَذِبَ ... تَاللَّهِ لَقَدْ أَرْسَلْنا إِلى أُمَمٍ مِنْ قَبْلِكَ فَزَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطانُ أَعْمالَهُمْ ....
مشركان، گرفتار
عُجب و
خودبینی، بر اثر
هواپرستی و
باورهای خرافی:
أَ لَكُمُ الذَّكَرُ وَ لَهُ الْأُنْثى تِلْكَ إِذاً قِسْمَةٌ ضِيزى إِنْ هِيَ إِلَّا أَسْماءٌ سَمَّيْتُمُوها أَنْتُمْ وَ آباؤُكُمْ ما أَنْزَلَ اللَّهُ بِها مِنْ سُلْطانٍ ....
علمای اخلاق،
عجب را
به‌طورکلی
به عجب در
اعمال، صفات و عقاید تقسیم کرده‌اند.
امام خمینی در ضمن بیان اقسام
عجب به مراتب و درجات آن پرداخته است و با استناد
به روایتی
عجب را
به سه دسته عمده تقسیم می‌کند:
اول:
عجب به ایمان و معارف حق که در مقابل آن
عجب به کفر و شرک و عقاید باطل است.
دوم:
عجب به ملکات و صفات پسندیده که در مقابل آن
عجب به صفات ناپسند است.
سوم:
عجب به افعال نیکو و پسندیده در مقابل
عجب به اعمال قبیح و ناشایست.
به اعتقاد ایشان،
عجب درمورد صفات پسندیده، خود دارای چهار مرتبه است:
۱- بالاترین مرتبه این است که شخص
به سبب شدت
عجب، در قلب خود بر خداوند منت گذارد و خیال
اعمال او سبب ترویج دین خدا و رونق آن شده است.
۲- شخص خود را از مقربان و اولیای خدا ببیند و در باطن برای خدا ناز کند و این مرتبه، غیر از منت‌گذاری است، گرچه بعضی از علمای اخلاق بین این دو تفاوتی قائل نشده‌اند.
۳- خود را
به واسطه
اعمال و ملکات، طلبکار و مستحق ثواب بداند.
۴- شخص خود را از دیگران ممتاز بداند و
به سبب داشتن
اعمال، اوصاف و کمالات، خود را در برابر کسی که فاقد این صفات و کمالات است، برتر بشمارد که در حقیقت، این حد از
عجب، جزو
کبر می‌شود.
بنابراین گاهی انسان در
اعمال ناشایست نیز گرفتار
عجب می‌گردد. امام خمینی معتقد است که گاهی گناهکاران نیز از معاصی و سیئات اخلاقی خود خشنود می‌گردند و گرفتار
عجب می‌شوند و ازاین‌جهت که مقید
به ادیان نمی‌باشند، خود را دارای روح آزاد و خارج از تقلید می‌دانند و می‌پندارند که دارای شهامت و مردانگی هستند اما نمی‌دانند که خصال زشت در دل آنها ریشه کرده و مانوس
به آن شده و ازاین‌جهت
اعمال زشت خود را کمال می‌پندارد.
•
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱۷، ص۱۸۵، برگرفته از مقاله «عجب مشرکان». •
دانشنامه امام خمینی ، تهران،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ، ۱۴۰۰ شمسی.
