عثمان دقنه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عثمان دِقْنه، از
مجاهدان بزرگ
سودان در
قرن سیزدهم و چهاردهم هجری/ نوزدهم و بیستم میلادی است.
او در منطقه جبال الاحمر در ناحیه بجه و در میان
قبیله دقناب (از
طایفه هدندوه) در ۱۲۵۶ ق/ ۱۸۴۰
به دنیا آمد. وی دروس دینی را خواند و از علمای
تفسیر و
حدیث گردید و
به تصوف گرایید و از امرای بزرگ
دراویش سودان شد. او بعداً
به تجارت برده پرداخت و در ناحیه سواکن اقامت کرد.
وی
به عنوان فرمانده
مهدی سودانی به سودان شرقی اعزام شد تا نامهها و اعلامیههای او را
به قبایل آن منطقه رسانده و آنان را
به یاری مهدی
دعوت کند. اغلب مردم که از
حکومت محلی خود رنجیده خاطر بودند،
به یاران مهدی (دراویش) پیوستند.
عثمان در ۱۲۹۸ ق/ ۱۸۸۲ در ناحیه «سواکن» و سپس همراه با مردم سودان شرقی در ۱۸۸۳ در ناحیه «سنکات»
به مبارزه با انگلیسیها و عوامل آنها
قیام کرد. پس از آن طوکر را
به محاصره درآورد و
به نبردی سخت با نیروهای انگلیسی پرداخت که
به پیروزی نیروهای او انجامید.
به دنبال آن در نبرد تامای اول در ۱۸۸۳ یا ۱۸۸۴، یک ستون نظامی انگلیسی ـ مصری متشکل از چهار هزار نفر بر نیروهای عثمانی دقنه حمله کردند. در این نبرد نیروهای انگلیسی شکست خورده و عقب نشینی کردند و همه توپهای دریایی را که در
اختیار داشتند
به تصرف دراویش سودانی درآمد. این شکست، دولت
بریتانیا را
به خشم آورد و سپاهی
به فرماندهی ژنرال «گراهام» برای سرکو
مجاهدان گسیل داشت. در این نبرد که
به تامای دوم مشهور است، نیروهای عثمان دقنه ناچار
به عقب نشینی شدند و توپهایی که
به غنیمت گرفته بودند بار دیگر
به دست نیروهای انگلیسی – مصری افتاد. تلفات هر دو طرف سنگین بود و حکومت انگلیس ناگزیر
به تخلیه سودان شرقی شد و عثمان دقنه
به عنوان حاکم آن منطقه
به سازماندهی دولت سودان شرقی پرداخت. در ۱۳۰۴ ق/۱۸۸۸ لرد کیچنر، حاکم انگلیسی سودان
به یورشی غافلگیرانه برای سرکوب عثمان دقنه دست زد، لکن عثمان دقنه توانست نیروهای او را پراکنده ساخته و متعاقباً در نبرد جمیزه بر سرهنگ کوک، پیروز گردد.
در ۱۳۱۱ ق/ ۱۸۹۵ کیچنر
به حمله گسترده ای برای تصرف سودان شرقی دست زد و نبردهای متعددی میان نیروهای او و سپاهیان عثمان دقنه روی داد که مهمترین آنها نبرد نخیله در ۱۳۱۴ق/۱۸۹۸،نبرد کرری و نبرد جدید یا ام دویکرت بود. در آخرین نبرد، دقنه شکست خورد و بر اثر
خیانت یکی از نزدیکانش در ۱۳۱۸ ق/۱۹۰۰،
به اسارت دشمن درآمد. او مدت بیست و هفت سال در
زندان استعمارگران انگلیسی
به سر برد و در همان زندان در ۱۳۴۵ ق/ ۱۹۲۶ درگذشت.
دانشنامه های انقلاب اسلامی و تاریخ اسلام، فرهنگنامه علمای مجاهد، برگرفته از مقاله «عثمان دقنه».