عبیدالله بن حبحاب سلولی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عبیدالله بن حبحاب سلولی، از فرماندهان عصر اموی و حاکم
مصر بود که با شورش بربرها مواجه شد و به دلیل شکست در جنگ با آنان از امارت مصر عزل شد و سرانجام به
سال ۱۲۳ ق درگذشت.
عبیدالله بن حبحاب سلولی قیسی، از امرای برجسته و سخنور بود. وی از موالی
بنی‌سلول بود و از آغاز کتابت می‌کرد.
در
سال ۱۱۱ ق بر
مصر ولایت یافت و در
سال ۱۱۶ ق خلیفه،
هشام بن عبدالملک او را به افریقیه فرستاد.
چون به آن منطقه رفت و امور آن‌جا را سر و سامان داد، در تدارک حمله‌ای به صقلیه به فرماندهی
حبیب بن ابی‌عبیده فهری درآمد؛ هم‌چنین سپاهی به فرماندهی پسرش، اسماعیل را برای فتح سرزمین سنگال و نیز سپاهی دیگر را به فرماندهی پسر دیگرش عبدالرحمان به منطقه سوس اعزام کرد و حکومت آن‌جا را تثبیت نمود.
عبیدالله در «تونس» کارگاهی برای ساختن کشتی‌های جنگی ساخت و نیز مسجد جامع «زیتونیه» را بنیان نهاد.
در روزگار او
مذهب اباضیه و
صفریه در میان بربرهای مغرب گسترش یافت؛ چرا که این مذهب معتقد به تساوی میان مسلمانان بود و فرقی بین اعراب و بربرها قایل نبود، از آجا که برخی از کارگزارانش، از جمله کارگزار او بر طنجه،
عمر بن عبدالله مرادی بدرفتاری و ظلم و جور فراوان پیشه کرد بربرها در
سال ۱۲۲ ق به رهبری
میسره مدغری قیام کرده و از اطاعت عبیدالله بن حبحاب خارج شدند و به طنجه حمله کردند و پس از تسلط بر شهر «مرادی»، کارگزار عبیدالله را که به آنان ستم روا می‌داشت، به قتل رساندند.
ابن حبحاب در قیروان سپاهی متشکل از نیک‌مردان،
اشراف و قهرمانان عرب را آماده کرد تا شورش بربرها را سرکوب کند. این سپاه، در نزدیکی طنجه با سپاهیان بربر به فرماندهی میسره روبه‌رو شدند. در این
نبرد بربرها غلبه یافتند و اعراب ضمن تحمّل شکستی خفت‌بار، شاهد مرگ
اشراف خود بودند. از این‌رو به این
نبرد «
نبرد اشراف» گفته می‌شود.
هنگامی که خلیفه،
هشام بن عبدالملک از حادثه شکست در
نبرد اشراف و آن‌چه که بر سر اعراب آمده بود، آگاهی یافت، عبیدالله بن حبحاب را از افریقیه فرا خواند. ابن حبحاب در سال ۱۲۳ ق افریقیه را ترک کرد تا به‌جای وی
کلثوم بن عیاض قشیری امارت آن‌جا را عهده‌دار شود.
تاریخ دقیق وفات ابن حبحاب معلوم نیست، اما ظاهراً بعد از سال ۱۲۳ ق درگذشته است.
عبدالسلام ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۱، ص۳۱۸.
