عبدالقادر بن محمد جزیری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جزیری، عبدالقادر بن محمد،
فقیه و کاتب
حنبلی . در سال ۹۱۱ به
دنیا آمد.
برخی جزیری را منتسب به جزیرة الفیل
مصر دانسته‌اند
اما، شارحان اَلسحب‌الوابلة، بر اساس
تحقیق خود، زادگاه او را جزیره فراتیه در نزدیکی
بغداد ذکر کرده‌اند.
لقبِ وی زین‌الدین
و محیی‌الدین ضبط شده است
جزیری نزد استادان متعددی
درس آموخت؛
حدیث و فقه را از ابن‌نجّار
و ادبیات و حدیث
و منطق را از اَرْنَوی مالکی فراگرفت.
وی چند
سال به همراه پدرش، کاروان‌دار حجاج بیت‌اللّه بود.
او
و پدرش در ۹۴۰، به فرمان سلیمان کِیخیا،
امیرالحاج وقت، به تهیه
و ثبت گزارشهایی در باره
سفر حج مأمور شدند که شامل اطلاعاتی سودمند در باره
حج و منزلگاههای آن
و تبیین هزینه‌های این
سفر برای حاجیان باشد.
پس از درگذشت پدر جزیری در ۹۴۴، جزیری به تنهایی این کار را ادامه داد
و مجموعه نوشته‌های خود را در کتابی با نام دُرَرُ الْفَرائِدِالمُنَظَّمَة فی‌اَخبارِ الحاجِّ
و طَریقِ مَکَّةالمُعَظَّمَة گرد آورد که از مهم‌ترین کتابهای
حنبلیان در باره حج تا اواخر
قرن دهم بود.
این اثر ضمناً شرح احوال
و برخی جزئیات زندگی جزیری را به
قلم خود او در بر دارد.
در کتاب
القاموس الاسلامی نام مؤلف کتاب، به‌اشتباه، خزرجی درج شده است.
جزیری در کتاب خود، از مصاحبت
و ملازمتش با عارف پرآوازه روزگار خویش، شهاب‌الدین‌احمد حَریفی زَنیدی شافعی، یاد کرده
و گفته که حریفی به او
خرقه پوشانده
و او را در
حلقه ذکر خویش راه داده است.
جزیری بر اثر پیدا کردن گرایشهای عرفانی
و صوفیانه از اشتغالات دنیوی، از جمله کار
کتابت که آن را مایه شهرت می‌دانست، کناره گرفت
و بر امور غیر دنیوی اهتمام نمود.
اغلب منابع سال
مرگ او را ۹۷۷ دانسته‌اند
اما،
بروکلمان سال وفات او را ۹۶۶ ذکر کرده است.
برخی از دیگر آثار جزیری عبارت‌اند از: خُلاصة الذَّهب فی فَضْل
العرب، عُمْدة لصَّفْوَة فی حِلِّ القَهْوة، مَنازِهُ المَنازِل
و مَناهِجُ
لمَناهِل، الزَّجْرُ عنِالخَمر، رَفْعُ المَضَرَّة عَنِ الهِرِّ
وَ الهِرَّة
و مجموعه‌ای شامل
اشعار و مراسلات او.
(۱) خیرالدین زرکلی، الاعلام، بیروت ۱۹۸۹.
(۲) یوسف الیان سرکیس، معجم‌المطبوعات
العربیة و المعربة قاهره ۱۳۴۶/۱۹۲۸، چاپ افست قم ۱۴۱۰.
(۳) احمد عطیة اللّه، القاموس الاسلامی، قاهره ۱۳۸۳/ ۱۹۶۳ـ.
(۴) محمد نجدی، السُّحبُ الوابلة علی ضرائح الحنابلة، چاپ بکربن عبداللّه ابوزید
و عبدالرحمان‌بن سلیمان عثیمین، بیروت ۱۴۱۶/۱۹۹۶؛
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «عبدالقادر بن محمد جزیری»، شماره۴۶۷۳.
