• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عبدالعلی دیبا

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


عبدالعلی دیبا ملقب به سیدالمحققین در تبریز متولد شد وی یکی از سیاستمدارهای مشهور ایرانی به حساب می‌آید.


عبدالعلی دیبا، ملقب به سیدالمحققین در سال ۱۲۵۴ش و در شهر تبریز چشم به جهان گشود. ‌وی فرزند میرزا محمدرفیع طباطبائی معروف به نظام‌العلماء می‌باشد. ‌

عبدالعلی پس از سپری نمودن تحصیلات مقدماتی و سطح حوزوی در شهر خویش، برای ادامه تحصیلات و بهره گرفتن از اساتید بزرگ، عازم شهر مقدس نجف و حوزه علمیه آن شهر گردید. ‌وی مدت‌ها در نجف به تحصیل و دانش‌اندوزی معارف اسلامی و علوم حوزوی و اسلامی اشتغال ورزید تا حدی که چندین نفر از مراجع بزرگ و اساتید به وی اجازه اجتهاد دادند. ‌
[۱] مجتهدی، مهدی، رجال آذربایجان در عصر مشروطیت، به کوشش غلامرضا طباطبائی مجد، تبریز، زرین، چاپ دوم، ۱۳۷۷، ص۲۷۱.
بعد از پایان تحصیلات، عبدالعلی به شهر و موطن خویش تبریز مراجعت نموده و به انجام وظایف روحانیت اهتمام ورزید. ‌در بحبوحه مشروطیت، وی نیز به آزادی‌خواهان پیوست و در این شرایط به عنوان یکی از روسای آزادی‌خواهان و به عنوان سخنگوی ایشان برای انجام مذاکرات به باسمنج رفت. ‌
[۲] عاقلی، باقر، شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران، تهران، نشر گفتار با همکاری نشر علم، چاپ ۱، ۱۳۸۰، ج۲، ص۶۹۲.


سید المحققین یک از رهبران ائتلافی بود که جهت انتخاب رئیس الوزراء و هم‌چنین روند و شیوه برگزاری انتخابات دوره پنجم فعالیت می‌نمود. ‌
[۳] مکی، حسین، تاریخ بیست ساله ایران، تهران، انتشارات علمی، چاپ اول، ۱۳۷۴، ج۲، ص۳۰۸-۳۰۹.

در جریان استبداد صغیر و حکومت شجاع‌الدوله، چون عده زیادی از مردم، طرفدار وی بودند، از تعقیب و محاکمه مصون ماند. ‌
[۴] مجتهدی، مهدی، رجال آذربایجان در عصر مشروطیت، به کوشش غلامرضا طباطبائی مجد، تبریز، زرین، چاپ دوم، ۱۳۷۷، ص۲۷۱.
وی با شیخ محمد خیابانی دوست و همراه بود. ‌و از وی دفاع نموده و در مقابل مخبرالسلطنه را به سوء استفاده و آزادی کشی متهم نمود. ‌
[۵] صفایی، ابراهیم، رهبران مشروطه، تهران، انتشارات جاویدان، چاپ سوم، ۱۳۶۳، ص۴۸۲.


در تشکیلات حزب دموکرات آذربایجان همه کاره شد و به عنوان کاندیدای حزب در انتخابات مجلس معرفی شد و موفق شد در دوره پنجم وارد مجلس شود. ‌وی سمت نمایندگی خویش را در ادوار ششم، هفتم، نهم و دهم را ادامه داد. ‌
[۶] شجیعی، زهرا، نخبگان سیاسی ایران از انقلاب مشروطیت تا انقلاب اسلامی، تهران، انتشارات سخن، چاپ اول، ۱۳۷۲، ج۴، ص۴۸۴.
در این مدت چندین دوره را به عنوان نایب رئیس اول و دوم در مجلس به کار مشغول بود. ‌
[۷] فرهنگ، عطاءالله، اسامی نمایندگان مجلس شورای ملی از آغاز مشروطیت تا دوره ۲۴ قانونگذاری و نمایندگان مجلس سنا در هفت دوره تقنیه، چاپخانه مجلس شواری ملی، بی جا، ۱۳۵۶، ص۶۷.
[۸] فرهنگ، عطاءالله، اسامی نمایندگان مجلس شورای ملی از آغاز مشروطیت تا دوره ۲۴ قانونگذاری و نمایندگان مجلس سنا در هفت دوره تقنیه، چاپخانه مجلس شواری ملی، بی جا، ۱۳۵۶، ص۸۱.
[۹] فرهنگ، عطاءالله، اسامی نمایندگان مجلس شورای ملی از آغاز مشروطیت تا دوره ۲۴ قانونگذاری و نمایندگان مجلس سنا در هفت دوره تقنیه، چاپخانه مجلس شواری ملی، بی جا، ۱۳۵۶، ص۱۰۷.
[۱۰] فرهنگ، عطاءالله، اسامی نمایندگان مجلس شورای ملی از آغاز مشروطیت تا دوره ۲۴ قانونگذاری و نمایندگان مجلس سنا در هفت دوره تقنیه، چاپخانه مجلس شواری ملی، بی جا، ۱۳۵۶، ص۱۳۵.


۴.۱ - عضو کمیسیون مذاکره

در دوره پنجم و پس از رای اعتماد مجلس شورای ملی به سردار سپه، عبدالعلی دیبا یکی از اعضاء کمیسیون دوازده نفره‌ای بود که برای ملاقات و مذاکره با سردار سپه انتخاب گردید. ‌
[۱۱] بهار، ملک الشعراء، تاریخ مختصر احزاب سیاسی، ج۲، ص۷۶، تهران، امیرکبیر، چاپ پنجم، ۱۳۸۶.
وی در این مجلس در فراکسیون آزادی خواهان عضویت داشت. ‌
[۱۲] بهار، ملک الشعراء، تاریخ مختصر احزاب سیاسی، ج۲، ص۲۰۱، تهران، امیرکبیر، چاپ پنجم، ۱۳۸۶.
در این مجلس بود که طرح استیضاح دولت مستوفی به خاطر همکاری و انعقاد قرار داد با کمپانی نفتی انگلیسی کلید خورده و انجام گرفت. ‌دلایل نمایندگان در این زمینه این بود که چرا دولت اراضی متعلق به دیگران را در اختیار بیگانه قرار گیرد یا این‌که امکانات و لوازم کشور دیگری بدون دادن حق گمرک داخل مرزهای کشور شود. ‌
[۱۳] مکی، حسین، تاریخ بیست ساله ایران، تهران، انتشارات علمی، چاپ اول، ۱۳۷۴، ج۴، ‌ص ۳۲۳.
وی به علت نیک نفسی و خیرخواهی و عالم بودن، از محبوبیت بالای در میان مردم آذربایجان برخوردار بود.

‌سیدالمحققین سرانجام در سال ۱۳۱۶ش در سن ۶۲ سالگی و در تهران وفات یافت. ‌
[۱۴] عاقلی، باقر، شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران، تهران، نشر گفتار با همکاری نشر علم، چاپ ۱، ۱۳۸۰، ج۲، ص۶۹۲


۱. ↑ مجتهدی، مهدی، رجال آذربایجان در عصر مشروطیت، به کوشش غلامرضا طباطبائی مجد، تبریز، زرین، چاپ دوم، ۱۳۷۷، ص۲۷۱.
۲. ↑ عاقلی، باقر، شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران، تهران، نشر گفتار با همکاری نشر علم، چاپ ۱، ۱۳۸۰، ج۲، ص۶۹۲.
۳. ↑ مکی، حسین، تاریخ بیست ساله ایران، تهران، انتشارات علمی، چاپ اول، ۱۳۷۴، ج۲، ص۳۰۸-۳۰۹.
۴. ↑ مجتهدی، مهدی، رجال آذربایجان در عصر مشروطیت، به کوشش غلامرضا طباطبائی مجد، تبریز، زرین، چاپ دوم، ۱۳۷۷، ص۲۷۱.
۵. ↑ صفایی، ابراهیم، رهبران مشروطه، تهران، انتشارات جاویدان، چاپ سوم، ۱۳۶۳، ص۴۸۲.
۶. ↑ شجیعی، زهرا، نخبگان سیاسی ایران از انقلاب مشروطیت تا انقلاب اسلامی، تهران، انتشارات سخن، چاپ اول، ۱۳۷۲، ج۴، ص۴۸۴.
۷. ↑ فرهنگ، عطاءالله، اسامی نمایندگان مجلس شورای ملی از آغاز مشروطیت تا دوره ۲۴ قانونگذاری و نمایندگان مجلس سنا در هفت دوره تقنیه، چاپخانه مجلس شواری ملی، بی جا، ۱۳۵۶، ص۶۷.
۸. ↑ فرهنگ، عطاءالله، اسامی نمایندگان مجلس شورای ملی از آغاز مشروطیت تا دوره ۲۴ قانونگذاری و نمایندگان مجلس سنا در هفت دوره تقنیه، چاپخانه مجلس شواری ملی، بی جا، ۱۳۵۶، ص۸۱.
۹. ↑ فرهنگ، عطاءالله، اسامی نمایندگان مجلس شورای ملی از آغاز مشروطیت تا دوره ۲۴ قانونگذاری و نمایندگان مجلس سنا در هفت دوره تقنیه، چاپخانه مجلس شواری ملی، بی جا، ۱۳۵۶، ص۱۰۷.
۱۰. ↑ فرهنگ، عطاءالله، اسامی نمایندگان مجلس شورای ملی از آغاز مشروطیت تا دوره ۲۴ قانونگذاری و نمایندگان مجلس سنا در هفت دوره تقنیه، چاپخانه مجلس شواری ملی، بی جا، ۱۳۵۶، ص۱۳۵.
۱۱. ↑ بهار، ملک الشعراء، تاریخ مختصر احزاب سیاسی، ج۲، ص۷۶، تهران، امیرکبیر، چاپ پنجم، ۱۳۸۶.
۱۲. ↑ بهار، ملک الشعراء، تاریخ مختصر احزاب سیاسی، ج۲، ص۲۰۱، تهران، امیرکبیر، چاپ پنجم، ۱۳۸۶.
۱۳. ↑ مکی، حسین، تاریخ بیست ساله ایران، تهران، انتشارات علمی، چاپ اول، ۱۳۷۴، ج۴، ‌ص ۳۲۳.
۱۴. ↑ عاقلی، باقر، شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران، تهران، نشر گفتار با همکاری نشر علم، چاپ ۱، ۱۳۸۰، ج۲، ص۶۹۲


سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «عبدالعلی دیبا»، تاریخ بازیابی۹۵/۵/۲۳.    


رده‌های این صفحه : تراجم | رجال سیاست | رجال سیاسی عصر پهلوی | علمای شیعه | علمای قرن سیزدهم | نمایندگان مجلس ملی
جعبه ابزار