عبدالرحمن بن حکم اموی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عبدالرحمن بن حکم اموی، معروف به عبدالرحمان اوسط فرهیخته و دانشمند، و چهارمین فرمانروای
اموی در
اندلس بود. وی به عمران و آبادی علاقه زیادی داشت و کاخ‌ها و مساجد زیادی ساخت. وی سرانجام در سال ۲۳۸ در قرطبه درگذشت.
ابوالمطرّف، عبدالرحمان (ثانی) بن
حکم (اول) بن
هشام (اول) بن
عبدالرحمان داخل اموی معروف به عبدالرحمان اوسط، چهارمین فرمانروای اموی در اندلس بود. مادرش کنیزی (
ام ولد) به نام «حلاوة» بود. پس از مرگ پدرش، حکم، با وی در
قرطبه «کردوبا»
بیعت کردند. شخصیت او ترکیبی از پدر و پدربزرگش بود، یعنی نه آن‌چنان ضعیف بود که تسلیم شود و نه آن‌چنان قدرتمند که مستبد باشد. او فرهیخته و دانشمند بود. در دوران حکومت عبدالرحمان، تمدن اندلسی در سرآغاز شکوفایی بود. اندلسیان با تلفیقی از تمدن غرب و تمدن شرق، تمدن ویژه‌ای پی ریزی کردند.
عبدالرحمان علاقه بسیاری به عمران و آبادی داشت. بر همین اساس کاخ‌ها و مساجد زیادی ساخت. از جمله آنها، مسجد و حصار شهر «اشبیلیه» (سویل) بود. آوردن آب شیرین و گوارا به قرطبه و ساختن کارخانه کشتی سازی نیز از کارهای او به شمار می‌رود. در زمان او هیئت‌های علمیِ شرقی بسیار به اندلس رفت و آمد می‌کردند که با احترام، آنان را پذیرا می‌شد. روزگار او روزگار آرامش و فزونی ثروت و اموال بود. او طبعی عالی و همتی بلند داشت.
عبدالرحمان جنگ‌هایی را فرماندهی کرد، از جمله: در سال ۲۰۸ ق به «البه» و «قلاع» حمله برد و «البه» را به تصرف درآورد. در سال ۲۱۴ ق هاشم ضرّاب در «طلیطله» دست به شورش زد و آن را تصرف کرد. تا این که عبدالرحمان در سال ۲۲۱ ق آن را باز پس گرفت. در سال ۲۲۲ ق برادر خود ولید را به جنگ «جلّیقه» فرستاد که او با حمله‌ای گسترده بر آن استیلا یافت. در سال ۲۲۵ ق عبدالرحمان، خود (جلّیقه) را مورد تهاجم قرار داد و دژهای آن را فتح کرد.
در سال ۲۳۰ ق نورماندی‌ها (که او آنها را مسلمانانِ
مجوسی می‌خواند) به «اشبیلیه» تاخته و به غارت و چپاول دست زدند. وقتی خبر این حمله به او رسید، لشکری مجهز تدارک دید و ضمن راندن آنها از اشبیلیه (سویل)، عده زیادی از آنان را به قتل رساند. او اولین کسی بود که مانند خلفا خود را آراست و زینت داد. وی به
عبدالملک بن مروان شباهت داشت.
ابن عذاری می‌گوید: در زمان عبدالرحمان اوسط بود که فرش‌های زیبا و پرنقش و نگار کالاهای نادر وارد اندلس شد. پس از کشته شدن امین و از بین رفتن حکومت او، نفیس‌ترین جواهرات و کالاها برای عبدالرحمان از
بغداد و نقاط دیگر فرستاده می‌شد.
عبدالرحمان در ۶۲ سالگی و پس از ۳۲ سال حکومت در «قرطبه» درگذشت و پسرش
محمد جانشین وی شد. از او ۱۵۰ پسر و پنجاه دختر به جای ماند.
عبدالسلام ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۱، ص۵۱۷.
