عبدالحسین آیتی بافقی یزدی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عبدالحسین آیتی بافقی یزدی، ادیب و شاعر و نویسنده ایرانی، در تفت از توابع
یزد، در خانواده‌ای روحانی به دنیا آمد. عبدالحسین در نوجوانی به لباس
روحانیت درآمد و به آموزش ادبیات و علوم اسلامی پرداخت. وی در سال ۱۳۲۰ق /۱۹۰۳م بر اثر تطمیع و اغوای
بهاییان به آنان پیوست، آنگاه از جامعه
مسلمانان رانده شد و تقریباً ۱۸ سال به سیاحت و تبلیغ بهاییگری پرداخت. آیتی سفری به اروپا کرد و در آنجا به بطلان ادعای سران
بهاییت، مبنی بر پیوستن مردم اروپا به این مذهب، پی برد. آنگاه مانند جمعی دیگر از فریب خوردگان، این مذهب را ترک کرد. وی در سال ۱۳۵۸ ق /۱۹۳۹م به یزد بازگشت و به تدریس در دبیرستانها مشغول شد و سرانجام در همان شهر درگذشت.
ضیایی، آواره و آیتی تخلص‌های شعری او در دوران‌های متفاوت زندگی‌اش می‌باشند.
عبدالحسین آیتی بافقی یزدی (۱۲۸۸_۱۳۷۲ ق /۱۸۷۱ -۱۹۵۳م)، ادیب و شاعر و نویسنده ایرانی، در تفت از توابع یزد، در خانواده‌ای روحانی زاده شد. پدرش، شیخ محمد_معروف به حاج آخوند تفتی _ از ائمه جماعت و واعظان فاضل یزد، در زادگاه خویش مرجع امور مذهبی بود. عبدالحسین در نوجوانی به لباس روحانیت درآمد و به آموزش ادبیات و علوم اسلامی پرداخت. درسال ۱۳۰۳ق /۱۸۸۶م به یزد رفت و در
مدرسه خانِ بزرگ به تحصیل مقدمات ادامه داد. درسال ۱۳۰۵ق / ۱۸۸۸م، به
عتبات عالیات سفر کرد و به فراگیری
فقه و
اصول پرداخت. یک سال بعد پدرش درگذشت و او به زادگاه خویش بازگشت و در سال ۱۳۱۱ق / ۱۸۹۴م، به جای پدر نشست و به امامت جماعت و وعظ پرداخت. وی در ادب فارسی صاحب قریحه بود و از سالهای نوجوانی شعر می‌سرود و «ضیایی» تخلص می‌کرد.
او در سال ۱۳۲۰ق /۱۹۰۳م بر اثر تطمیع و اغوای بهاییان به آنان پیوست. آنگاه از جامعه
مسلمانان رانده شد و تقریباً ۱۸ سال به سیاحت و تبلیغ بهاییگری پرداخت. در اوایل همین دوران، کواکب الدریة فی مآثر البهائیة را درباره تاریخ پیدایش این مذهب نوشت.
در طی این سالها همچنان شعر نیز می‌سرود، و به دستور
عبدالبهاء، رهبر بهاییان، تخلص خود را به« آواره» تغییر داد. در سالهای آخر زندگی عبدالبهاء مدت ۳ ماه در حیفا مهمان وی بود و با آنکه در این مدت، به اعتراف خودش بطلان دعوی بهاییان را دریافته بود،
از ترک این مذهب خودداری کرد. پس از مرگ عبدالبهاء (۱۳۴۰ق / ۱۹۲۲م)، آیتی سفری به اروپا کرد و در آنجا به بطلان ادعای سران
بهائیت، دایر بر اینکه بسیاری از مردم اروپا به این مذهب گرویده‌اند، پی برد. آنگاه مانند جمعی دیگر از فریب خوردگان، این مذهب را ترک کرد و تألیف
کشف الحیل را درباره فریبکاریهای سران بهائیت آغاز کرد. وی درسال ۱۳۴۸ق /۱۹۲۹م، در
تهران مقیم شد و به خدمت وزارت معارف درآمد و به تدریس در دوره متوسطه پرداخت. وی سپس به تحقیقات ادبی روی آورد و در سال ۱۳۰۸ش، نشریه‌ای ادبی -انتقادی به نام
نمکدان تأسیس کرد که تا چند سال به طور نامنظم منتشر می‌شد. در این دوران با تخلص جدید «آیتی» همچنان شعر می‌سرود.
وی در سال ۱۳۵۸ق /۱۹۳۹م به یزد منتقل و به تدریس در دبیرستانها مشغول شد و سرانجام در همان شهر درگذشت.
آثار زیر از او برجای مانده است :
•آتشکده یزدان (تاریخ یزد)، یزد، ۱۳۵۷ق /۱۹۳۸م
•اشعه حیات (شعر)، یزد، ۱۳۲۸ش
•انشاء عالی، تبریز، ۱۳۱۱ش
•تاریخ فلسفه، تهران، ۱۳۱۲ش
•تکمیل کتاب کشف الحیل و بیان الحق، تهران
•چکامه شمشیر (شعر)
•خردنامه (شعر)، استانبول
•روش نگارش یا موضوع نویسی، تهران
•سه عروسی (داستان)، تهران، ۱۳۱۲ش
•سه فراری (داستان)، تهران، ۱۳۰۶ش
•سه گمشده (داستان)، تهران، ۱۳۰۶ش (۳ کتاب اخیر ترجمه سیاحت نامه دکتر ژاک آمریکایی است)
•ضمیمه کشف الحیل (پاسخ به مقاله عبدالله رازی)، تهران، ۱۳۰۷ش
•فرهنگ آیتی، تهران، ۱۳۱۴ش
•قصیده قرآنیه یا ترانه روحی (شعر)، تهران
•کتاب نَبی (ترجمه فارسی قرآن در ۳ جلد)، یزد ۱۳۲۴-۱۳۲۶ش
•کشف الحیل (در افشای فرقه‌های بهاییان، در ۳ جلد)، تهران، ۱۳۰۷ش (این کتاب بعدها مکرر به چاپ رسیده است)
•کواکب الدریة فی مآثر البهائیة (در تاریخ بهائیت)، قاهره،۱۳۴۲ق /۱۹۲۴م
•گفتارآیتی، تهران،۱۳۴۷ق /۱۹۲۹م
•ملکه عقل و عفریت جهل، تهران، ۱۳۱۲ش
•نغمه دل (شعر)، تهران
•هوگوی ایرانی، (نخستین پرواز بشر)، یزد، ۱۳۲۱ش
•
آقابزرگ،، طبقات اعلام الشیعه، قرن ۱۴،
مشهد، ۱۴۰۴ق ؛
•
آقابزرگ، الذریعة، ۹؛
•آیتی، عبدالحسین، «شرح احوالی...»، یغما، س ۲۰، شم ۴، ۱۳۴۶ش ؛
•آیتی، عبدالحسین، کشف الحیل،ج۱و۳، تهران، ۱۳۲۶ش ؛
•بامداد، مهدی، تاریخ رجال ایران،ج۵، تهران، ۱۳۴۷-۱۳۵۳ش ؛
•برقعی، محمدباقر، سخنوران نامی معاصر، تهران، ۱۳۳۶ش ؛
•خلخالی، عبدالحمید، تذکره شعرای معاصر ایران،ج۲، تهران، ۱۳۳۷ش ؛
•صدرهاشمی، محمد، تاریخ جراید و مجلات ایران، اصفهان، ۱۳۳۲ش ؛
•گلچین معانی، احمد، تاریخ تذکره‌های فارسی،ج۲، تهران، ۱۳۶۳ش ؛
• منبع این مقاله:
دائرة المعارف بزرگ اسلامی با تلخیص.
