عاصم بن ایوب بطلیوسی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بَطَلْیَوْسی، ابوبکر عاصم بن ایّوب، ادیب، لغوی و نحوی سده پنجم/ یازدهم هجری است.
وی منسوب است به
بطلیوس شهری بزرگ در اندلس، از توابع مارده بر ساحل رود آنه در غرب قُرطُبه.
از تاریخ تولّد و دوران کودکی او اطّلاعی در دست نیست و در تاریخ درگذشت وی نیز اختلاف است.
ابن بشکوال، قدیمی‌ترین مآخذ، فوت وی را در ۴۹۴ ذکر کرده
و منابع دیگر نیز گفته وی را تأیید کرده‌اند.
بطلیوسی شاگرد استادانی چون: ابوبکر محمّد بن غُراب، ابوعمر سَفاقِسی و ابومحمد مکّی بن ابی طالب مُقری بوده و آرای ایشان را در آثار خود نقل کرده است
صفدی
و ادیب برجسته اندلسی، ابومحمد عبدالله بن محمد بن
سید بطلیوسی شاگرد او بوده، و این دلیلی بر عظمت شخصیت ابوبکر
بطلیوسی است.
ابن بشکوال هم خود، و هم از قول ابومحمد بن
سیّد، شخصیت
بطلیوسی را ستوده و گزارش‌های ادبی و روایت‌های او را
موثّق و معتبر شمرده است.
از عناوین آثار
بطلیوسی چنین برمی‌آید که در نقد و تفسیر اشعار دوره جاهلی تبحّر داشته است.
کتاب‌های او اینهاست: شرح دیوان إمری الْقَیْس، شرح المُعلَّقات السَّبع، و شرح دواوین الشُّعَراء آلسِّتَه الجاهلیین.
(۱)
ابن بشکوال، کتاب الصّله، قاهره ۱۹۶۶.
(۲) عبدالله بن محمد
بطلیوسی، الاقتضاب فی شرح أدب الکتّاب، چاپ مصطفی سقا و حامد عبدالمجید، مصر ۱۹۸۱-۱۹۸۳.
(۳) اسماعیل بغدادی، هدیة العارفین، ج ۱، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج ۵، بیروت ۱۴۱۰/ ۱۹۹۰.
(۴) مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون، بیروت ۱۴۱۰/ ۱۹۹۰.
(۵) خیرالدین زرکلی، الاعلام، بیروت ۱۹۸۶.
(۶) یوسف الیان سرکیس، معجم المطبوعات العربیّه والمعربه، قاهره ۱۳۴۶/۱۹۲۸، چاپ افست قم ۱۴۱۰.
(۷) عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، بغیة الوعاة فی طبقات اللّغوییّن والنّحاة، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، مصر ۱۳۸۴.
(۸) خلیل بن ایبک صفدی، کتاب الوافی بالوفیات، ج ۱۶، چاپ وداد قاضی، ویسبادن ۱۴۰۲/۱۹۸۲
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «عاصم بن ایوب بطلیوسی»، شماره۱۴۴۶.
