طوع (مفردا‌ت‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
طَوْع (به فتح طاء و سکون واو) از
واژگان نهج البلاغه به معنای میل و رغبت و
انقیاد است.
این واژه دارای مشتقاتی است که در
نهج البلاغه به‌کار رفته است، مانند:
•
تَطَوّع (به فتح تاء و طاء) به معنای تکلّف در
اطاعت.
•
اِستِطاعَت (به کسر الف و تاء) به معنای
قدرت و
طلب قدرت.
درباره
اطاعت از
خدا و اطاعت آسمان‌ها از
حق و ... از این واژه استفاده نموده است.
طَوْع به معنای رغبت و میل آمده است.
راغب اصفهانی: طوع به معنی
انقیاد است.
طاعت نیز بدان معنی است ولی بیشتر در فرمانبری و اطاعت به کار می‌رود.
تَطَوّع از باب تفعل به قول راغب تکلّف در اطاعت است و در متعارف به معنی
تبرع و انجام کار غیر واجبی است. (یعنی تحمّل با رغبت)
اِستِطاعَت:
قدرت و طلب قدرت است.
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» استفاده شده به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره ملاک دوست و دشمن بودن با رسول الله (صلى‌الله‌عليه‌و‌آله) فرموده است:
«إِنَّ وَلِيَّ مُحَمَّد مَنْ أَطاعَ اللهَ و إِنْ بَعُدَتْ لُحْمَتُهُ، وَ إِنَّ عَدُوَّ مُحَمَّد مَنْ عَصَى اللهَ وَ إِنْ قَرُبَتْ قَرابَتُهُ!.» «دوست
محمّد (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) كسى است كه از خدا اطاعت كند هرچند پيوند نسبى او دور باشد و
دشمن محمّد (صلى‌الله‌عليه‌و‌آله) كسى است كه
معصیت خدا كند هرچند
قرابت او نزديک باشد.»
«طائع» اطاعت کننده و آنان‌که کار را با رغبت انجام دهد. «طَوَاعِيَه» به معنی
طاعت است:
«وَ إِذْعانُهُنَّ بِالطَّواعِيَةِ.» یعنی «اذعان آسمان‌ها به اطاعت حقّ.»
موارد زیادی این ماده در «
نهج البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «طوع»، ج۲، ص۶۸۵.
