طلحه (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
طَلْحِه (به فتح طاء و کسر حاء) از
واژگان نهج البلاغه، نام یکی از
اصحاب رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و از
مهاجرین است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در نامه به اهل بصره و
معاویه و... از این واژه استفاده نموده است.
طَلْحِه نام یکی از اصحاب رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) است.
طلحة بن عبیدالله اهل مکّه و از مهاجرین است، نوعا در مواقف آن حضرت با او بود در «
احد» انگشتش شکست،
عمر بن الخطاب او را با پنج نفر دیگر، کاندیدای
خلافت کرد، و ظاهراً اوّل کسی بود که بعد از قتل
عثمان به
علی (علیه‌السلام) بیعت نمود، ولی بعداً بیعت خویش را شکست و با
عایشه و
زبیر به جنگ آن حضرت برخاست و جریان خونین بصره را به وجود آورد و باعث ریخته شدن هزاران خون بی‌گناهان گردید و در میدان بصره کشته شد.
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره قتل عثمان به اهل بصره می‌نویسد:
«إِنَّ النَّاسَ طَعَنُوا عَلَيْهِ... وَكَانَ طَلْحَةُ وَالزُّبَيْرُ أَهْوَنُ سَيْرِهِمَا فِيهِ الْوَجيِفُ، وَأَرْفَقُ حِدَائِهِمَا الْعَنِيفُ، وَكَانَ مِنْ عَائِشَةَ فِيهِ فَلْتَةُ غَضَب، فَأُتِيحَ لَهُ قَوْمٌ فَقَتَلُوهُ، وَبَايَعَنِي النَّاسُ غَيْرَ مُسْتَكْرَهِينَ» «مردم کارهایش را بر عثمان عیب گرفتند طلحه و زبیر نیز آسانترین حرکت‌شان در برانگیختن مردم تندترین حرکت و آرام‌ترین صدای‌شان صدای شدید بود، عایشه نیز بر او خشمگین بود، در نتیجه قومی آماده شده و او را کشتند و از روی میل به من
بیعت کردند.»
(شرح‌های خطبه:
)
آن حضرت به
ابن عباس در
بصره قبل از جنگ فرمود:
«لاتَلْقَيَنَّ طَلْحَةَ، فَإِنَّكَ إِنْ تَلْقَهُ تَجِدْهُ كَالثَّوْرِ عَاقِصاً قَرْنَهُ، يَرْكَبُ الصَّعْبَ وَيَقُولُ: هُوَ الذَّلُولُ، وَلكِنِ القَ الزُّبَيْرَ، فَإِنَّهُ أَليَنُ عَرِيكَةً» «پیش طلحه مرو که چون او را ملاقات کنی خواهی دید مانند گاو نر شاخش را می‌گرداند او حیوان ناهموار را سوار می‌شود، گوید: آرام است، ولی زبیر را ملاقات کن که او نرم‌خوست.»
(شرح‌های خطبه:
)
آن حضرت به معاویه می‌نویسد:
«وَذَكَرْتَ أَنِّي قَتَلْتُ طَلْحَةَ وَالزُّبَيْرَ، وَشَرَّدْتُ بِعَائِشَةَ، وَنَزَلْتُ بَيْنَ الْمِصْرَيْنِ! وَذلِكَ أَمْرٌ غِبْتَ عَنْهُ، فَلاَ عَلَيْكَ، وَلاَ الْعُذْرُ فِيهِ إِلَيْكَ.» «نوشته بودی که من طلحه و زبیر را کشتم و عایشه را جلای وطن کردم و میان دو شهر
کوفه و بصره نشستم این کاری است که تو در آن حاضر نبوده‌ای چیزی بر تو نیست، اعتذار از آن نیز متوجه تو نمی‌باشد.»
(شرح‌های خطبه:
) و همچنین
خطبه ۱۷۴ همه‌اش درباره طلحه و در انتقاد از اوست:
«قَدْ كُنْتُ وَمَا أُهَدَّدُ بالْحَرْبِ» (من هيچ‌گاه تهديد به جنگ نمى‌شدم و هرگز كسى نمى‌توانست از ضرب شمشير...)
(شرح‌های خطبه:
)
این ماده سه بار در «
نهج البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «طلحه»، ج۲، ص۶۷۹.
