طریق حس
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کشف
رأی معصوم (علیه‌السلام) توسط
مجتهد از طریق یافتن اتفاق آرای فقهای عصر خویش، با
علم به دخول
معصوم (علیه‌السلام) را طریق حس گویند.
طریق حس، از طرق کاشفیت
اجماع بوده و به این معنا است که شخص مجتهدی به قصد تحصیل اجماع به محضر عالمان عصر خویش رسیده و نظر آنان را در مسئله به دست می‌آورد و علم پیدا می‌کند که
امام (علیه‌السلام) در میان مجمعین بوده است، هر چند به طور معین نداند کدام یک از آنان امام (علیه‌السلام) است.
نام دیگر این شیوه،
اجماع دخولی و یا
تضمنی است.
برخی از ویژگی‌های این طریق عبارت است از:
۱. منحصر به زمان حضور امام (علیه‌السلام) بوده و برای
دوران غیبت مفید نیست؛
۲. در میان اجماع کنندگان باید افرادی ناشناخته باشند و اگر همگی شناخته شده باشند، این طریق کارآیی ندارد؛
۳. مخالفت افراد شناخته شده، هر چند تعدادشان زیاد باشد، به حال اجماع ضرری ندارد، ولی مخالفت افراد مجهول النسب، گرچه تعدادشان اندک باشد، به اجماع آسیب رسانده و سبب می‌شود به وجود معصوم (علیه‌السلام) در میان اجماع کنندگان یقین پیدا نشود.
فقهای متقدم همانند مرحوم «
شیخ مفید» در کتاب «
اوائل المقالات»، «
سید مرتضی» در «
الذریعه»، «
ابوالصلاح حلبی» در «
کافی» و «
محقق اول» در «
معتبر»، این روش را بیان کرده‌اند.
فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از مقاله «طریق حس».
