طبقات المفسرین
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتاب طبقات المفسرین تألیف
جلال الدین عبد الرحمن بن ابی بکر السیوطی می باشد. کتاب درباره یکی از موضوعات
علوم قرآنی یعنی طبقات المفسرین نوشته شده است.
مؤلف که از دانشمندان معروف و نامی در رشته علوم قرآن محسوب می‌شود و از خود آثار فراوانی در این باره برجای گذاشته است، در این کتاب به شرح طبقات
مفسرین پرداخته است که در این خصوص تعداد ۱۳۶ مفسر نامی از مفسران را معرفی نموده است وی در ابتدا مفسرین ران به چهار طبقه تقسیم، که عبارتند از: مفسران از صحابه و تابعین، مفسران از اهل
حدیث ، مفسران از
علماء اهل سنت و مفسرین از
معتزله و
شیعه .
آنگاه در ادامه می‌گوید دو قسم اول شرح حال آنها در کتابهای مختلف ذکر شده است و از آنجا که طبقه چهارم را درباره آنها تحقیق ننموده، لذا به ذکر طبقه سوم یعنی مفسران از اهل سنت پرداخته است. و برای این کار کتابهای مختلف و فراوانی را مطالعه نموده تا توانسته است آنها را معرفی نماید و در تعریف آنها، ابتدا نام، سپس اساتید و شاگردان مکتب او را ذکر و در پایان آثار و تالیفات او را معرفی می‌نماید
با توجه به اینکه کتاب درباره طبقات مفسرین نوشته شده و مؤلف در مقام معرفی برخی از مفسران معروف بوده است و تمام مطالب آن اختصاص دارد به شرح مختصری از زندگی آنها، لذا کتاب از طرف مؤلف فصل بندی نشده و نمی‌توان آنرا فصل بندی نمود
۱-
سیوطی برای پر کردن خلا در این باره وارد میدان شده و کتابش نخستین اثری است که به نگارش درآمده و از این جهت باید آن را از منابع و مصادر اولیه برای طبقات مفسران به شمار آورد. ۲- روش نیکو در ارائه مطالب: که ابتدا نسب، سپس
مذهب مفسر، بضاعت علمی، اساتید، شاگردان، تالیفات و در صورتی که مفسر از ویژگی برجسته‌ای برخوردار بوده را مطرح و در پایان به تاریخ
ولادت و
وفات و محل
دفن فرد ترجمه شده می‌پردازد. ۳- داشتن ترتیب الفبایی که برای مراجعه به مفسر مورد نظر کار را سهل می‌نماید. ۴- داشتن فهارس اعلام، قبائل،
امم و فرق، اماکن و فهرست کتب ۵- هرچند کتاب یاد شده تحقیق اساسی نشده اما لجنه‌ای زیر نظر ناشر آن با نسخه اصلی تطبیق و دارای پاورقی‌های خوبی می‌باشد و لااقل مصادر مفسران ترجمه شده در پاورقی آورده شده است. ۶- دخالت ندادن ذهنیت منفی نسبت به مفسران شیعی و... هرچند که در آغاز کتاب آنها را به حاشیه رانده است. ۷- حتی الامکان سعی شده ترجمه‌ها خلاصه و مفید آورده شوند.
۱- عدم جامعیت و گزینشی عمل کردن چنانکه مؤلف خود در آغاز کتابش ضمن تقسیم بندی مفسران به چهار قسم، مفسران واقعی را کسانی دانسته که از صحابه، تابعین و اتباع ایشان و یا
محدثین مفسر بوده و مستندا به تفسیر قرآن پرداخته‌اند و بقیه از نظر او به تاویل روی آورده و یا از مبتدعه، معتزله و شیعه می‌باشند که وی درصدد پرداختن به تراجم آنها برنیامده و جز افرادی انگشت شمار چون
زمخشری ،
جبائی ، و... مد نظر مؤلف نبوده‌اند. بدین ترتیب
سیوطی از صدها مفسر تا زمان خود (۹۱۱ م) فقط به ترجمه ۱۳۶ تن از مفسران پرداخته و بسیاری دیگر تعمدا به حاشیه رانده شده‌اند. ۲-
سیوطی برخلاف داودی که هم به مفسر و هم به کتاب تفسیر او پرداخته، وی توضیحی در رابطه با تفاسیر ارائه نمی‌دهد. ضمن آنکه غالب تفاسیر را نیز بدون ذکر نام کامل آنها آورده و فقط یادآوری نموده که فلان مفسر صاحب تفسیر بوده است. ۳- برخی تراجم بسیار کوتاه آورده شده‌اند در حالیکه اندکی مبسوط آوردنشان وجود داشته است. ۴- برخی از صفحات کتاب، متن، افتادگی داشته و ناقص می‌باشد مثل ص۶۰.
کتاب یک جلد، به
زبان عربی و دارای ۱۷۵ صفحه می‌باشد که مشخصات آن به قرار زیر است: ۱- کاغذ: معمولی ۲- چاپ: کامپیوتری ۳- جلد: گالینگور ۴- نوبت چاپ: نامعلوم ۵- تاریخ انتشار: بی تا ۶- ناشر: انتشارات دار الکتب العلمیه،
بیروت ۷- دارای فهرست اعلام، قبایل، اماکن، منابع. ۸- تصحیح: گروهی از علماء بیروت به اشراف انتشارات دار الکتب العلمیة.
نرم افزار مشکات الانوار،مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
