ضَلّ و غَوی (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ضَلّ و غَوی:
(ما ضَلَّ صاحِبُكُمْ وَ ما غَوى) بسيارى از مفسران ميان «ضلّ» و «غوى» فرقى نگذاشته‌اند و آن‌ها را در آيه مورد بحث تأكيد يكديگر مى‌دانند، ولى بعضى معتقدند كه ميان اين دو تفاوت است: «ضلالت» به معنى «گمراهى» آن است كه انسان ابدا راهى به مقصد نيابد، ولى «غوايت» آن است كه راه او مستقيم و خالى از اشكال نباشد، اوّلى همچون «كفر» است و دومى همچون «فسق و گناه». ولى
راغب در
مفردات در معنى «غى» مى‌گويد:«جهلى است كه توأم با
اعتقاد فاسد باشد.»
بنابراين «ضلالت» به معنى مطلق جهل و نادانى و بى‌خبرى است، ولى «غوايت» جهلى است كه با
عقيده باطلى توأم باشد.
خداوند مى‌خواهد در اين عبارت هرگونه انحراف و جهل و گمراهى و اشتباه را از پيامبرش نفى كند و تهمت‌هايى را كه در اين زمينه از سوى دشمنان به او زده مى‌شد خنثى سازد.
به موردی از کاربرد ضَلّ و غَوی در قرآن، اشاره می‌شود:
(ما ضَلَّ صاحِبُكُمْ وَ ما غَوى) «سوگند به ستاره هنگامى كه افول مى‌كند كه هرگز دوست شما،
حضرت محمّد (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) منحرف نشده و مقصد را گم نكرده است.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه ضلال به معناى خروج و انحراف از صراط مستقيم است و كلمه غى معنايى دارد مخالف با معناى كلمه رشد و چون رشد به معناى آن است كه انسان به واقع مسائل برسد، در نتيجه غى عبارت است از اين‌كه انسان به خلاف واقع بيفتد. راغب مى‌گويد: غى به معناى جهلى است كه ناشى از
اعتقاد فاسد باشد، چون گاهى اوقات جهل آدمى ناشى از نداشتن
عقيده است، چه
عقيده صحيح و چه
فاسد و گاهى هم ناشى مى‌شود از
اعتقاد به چيزى كه
فاسد است و كلمه غى به معناى آن جهلى است كه ناشى از داشتن
عقيده فاسد باشد، نه از بى
اعتقادى.
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «ضَلّ و غَوی»، ج۲، ص۶۷۷.
