ضَرّاء (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ضَرّاء: (الْبَأْسَآءِ وَ الضَّرَّآءِ) «ضَرّاء» از مادّه «
ضُرّ» به گفته «
راغب» در «
مفردات»: نقطه مقابل «
سَرَّاء» يعنى آنچه مايه مسرت و موجب منفعت است، مى‌باشد (دقت كنيد)،
و
«ضرّاء» به معناى ناراحتى روحى مانند: غم و اندوه و جهل و نادانى و يا ناراحتى‌هايى كه از بيمارى و از دست دادن مقام و مال و ثروت پيدا مى‌شود. و
«بأساء» يكى از عوامل ايجاد
«ضرّاء» خواهد بود، بنابراين
«ضرّاء» شامل هرگونه زيانى كه دامنگير انسان بشود در امور جانى، مالى، عرضى و امثال آن را شامل مى‌گردد.
ترجمه و تفسیر آیات مرتبط با
ضَرّاء:
(لَّيْسَ الْبِرَّ أَن تُوَلُّواْ وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَلَكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ وَالْمَلآئِكَةِ وَالْكِتَابِ وَالنَّبِيِّينَ وَآتَى الْمَالَ عَلَى حُبِّهِ ذَوِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينَ وَابْنَ السَّبِيلِ وَالسَّآئِلِينَ وَفِي الرِّقَابِ وَأَقَامَ الصَّلاةَ وَآتَى الزَّكَاةَ وَالْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذَا عَاهَدُواْ وَالصَّابِرِينَ فِي الْبَأْسَاء والضَّرَّاء وَحِينَ الْبَأْسِ أُولَئِكَ الَّذِينَ صَدَقُوا وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُتَّقُونَ) (نيكى، اين نيست كه به هنگام
نماز، روى خود را به سوى
مشرق يا
مغرب كنيد؛ و تمام گفتگوى شما، درباره
قبله و تغيير آن باشد؛ بلكه نيكوكار كسى است كه به خدا و
روز واپسین و
فرشتگان و كتاب خدا و پيامبران، ايمان آورده؛ و مال خود را، با همه علاقه‌اى كه به آن دارد، به خويشاوندان و يتيمان و مستمندان و واماندگان در سفر و سائلان و بردگان،
انفاق مى‌كند؛ و نماز را برپا مى‌دارد و زكات را مى‌پردازد؛ و همچنين كسانى كه به عهد خود- به هنگامى كه عهد بستند- وفا مى‌كنند؛ و در برابر سختى‌ها و زيان‌ها و هنگام جنگ، استقامت مى‌ورزند؛ اينها كسانى هستند كه راست مى‌گويند؛ و گفتار و كردارشان با اعتقادشان هماهنگ است؛ و اينها پرهيزگارانند)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه (
ضراء) مانند كلمه (ضر) هر دو به اين معنا است كه آدمى با مرض يا زخم يا فوت مال يا مرگ فرزند، متضرر شود.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
(أَمْ حَسِبْتُمْ أَن تَدْخُلُواْ الْجَنَّةَ وَلَمَّا يَأْتِكُم مَّثَلُ الَّذِينَ خَلَوْاْ مِن قَبْلِكُم مَّسَّتْهُمُ الْبَأْسَاء وَالضَّرَّاء وَزُلْزِلُواْ حَتَّى يَقُولَ الرَّسُولُ وَالَّذِينَ آمَنُواْ مَعَهُ مَتَى نَصْرُ اللّهِ أَلا إِنَّ نَصْرَ اللّهِ قَرِيبٌ) (آيا گمان كرديد داخل
بهشت مى‌شويد، بى آن‌كه حوادثى همچون حوادث گذشتگان به شما برسد؟! همانان كه سختى‌ها و زيان‌ها به آنها رسيد، و آنچنان بى قرار شدند كه پيامبر و افرادى كه با او ايمان آورده بودند گفتند: پس يارى خدا كى خواهد آمد؟! به آنها گفته شد: آگاه باشيد، يارى خدا نزديک است!)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید:
ضراء عبارت است از شدتى كه به جان و تن انسان مى‌رسد، مانند جراحت و قتل و مرض.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
(وَلَقَدْ أَرْسَلنَآ إِلَى أُمَمٍ مِّن قَبْلِكَ فَأَخَذْنَاهُمْ بِالْبَأْسَاء وَالضَّرَّاء لَعَلَّهُمْ يَتَضَرَّعُونَ) (ما به سوى امّت‌هايى كه پيش از تو بودند، پيامبرانى فرستاديم؛ و هنگامى كه با اين پيامبران به مخالفت برخاستند، آنها را با سختى و رنج مواجه ساختيم؛ شايد تسليم گردند.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: ضر و
ضراء به معناى بد حالى است، چه بد حالى روحى، مانند اندوه و نادانى، يا بد حالى جسمى، مانند مرض و نقص‌هاى بدنى، و يا بد حالى‌هاى خارجى، مانند سقوط از رياست و جاه و از بين رفتن مال و امثال آن.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «ضَرَّاء»، ص۳۴۴.
