ضَجّ (مفردا‌ت‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ضَجّ و
ضَجِيج (به فتح ضاد) از
واژگان نهج البلاغه به معنای فریاد و
ناله از روی
خوف است.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره برادرش
عقیل و رحلت رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و ... از این واژه استفاده نموده است.
این ماده چهار بار در «
نهج‌البلاغه» آمده است.
ضَجّ و
ضَجِيج به معنای فریاد و ناله از روی خوف آمده است.
«
ضَجّاً ضَجيجاً و ضَجاجاً و ضُجاجاً: فَزع مِن شَيءٍ خافَهُ فَصاحَ و جَلَبَ.»
مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره برادرش عقیل که آتش را به او نزدیک کرد فرموده است:
«فَأَحْمَيْتُ لَهُ حَديدَةً، ثُمَّ أَدْنَيْتُها مِنْ جِسْمِهِ لِيَعْتَبِرَ بِها، فَضَجَّ ضَجيجَ ذي دَنَف مِنْ أَلَمِها.» «برای او تکه آهنی را سرخ کردم سپس آن را به بدنش نزدیک کردم تا
عبرت کند از درد آن مانند آدم مریض
ضجّه و ناله کرد.»
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره رحلت رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرموده است:
«وَ لَقَدْ وُلّيتُ غُسْلَهُ (صلى‌الله‌عليه‌وآله) وَ الْمَلائِكُةُ أَعْواني، فَضَجَّتِ الدّارُ و الاَْفْنِيَةُ، مَلاَ يُهْبِطُ، وَ مَلاٌَ يَعْرُجُ، وَ ما فارَقَتْ سَمْعي هَيْنَمَةٌ مِنْهُمْ، يُصَلّونَ عَلَيْهِ.» «به
غسل آن حضرت مباشرت کردم،
ملائکه در این کار یاران من بودند خانه و اطراف خانه از کثرت ملائکه به
ضجّه آمد، گروهی به زمین می‌آمدند و گروهی به آسمان می‌رفتند صدای آرام آنها را گوشم مرتّب می‌شنید که به او
صلوات می‌فرستادند.»
امیرالمومنین (علیه السلام) در نامه‌ای به
معاویه می‌نویسند:
«رَأَيْتُكَ تَضِجُّ مِنَ الْحَرْبِ إِذا عَضَّتْكَ ضَجيجَ آلْجِمالِ بِالاَْثْقالِ.» «گويا تو را مى‌بينم كه آن چنان از رويارويى در جنگ
ضجّه و ناله مى‌كنى كه شتران زير بارهاى سنگين.»
این ماده چهار بار در «
نهج البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «ضجج»، ج۲، ص۶۵۷.
