• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

اِضْمِحْلال (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: اِضْمِحْلال (مفردات‌نهج‌البلاغه)
مقالات مرتبط: تَبْر (مفردات‌قرآن)، تَتْبیر (لغات‌قرآن).


ضمحل و اِضْمِحْلال از واژگان نهج البلاغه به معنای از بین رفتن و متلاشی شدن است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در تشبیه عمر انسان به رفتن ابرها از این واژه استفاده نموده است.
این ماده سه بار در «نهج‌البلاغه» آمده است.


ضَمَحَل و اِضْمِحْلال
[۱] قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۶۶۴.    
به معنای از بین رفتن و متلاشی شدن آمده است.
[۲] طریحی نجفی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۵، ص۴۰۹.    
[۳] فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، ج۳، ص۳۲۹.    


مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:

۲.۱ - اضْمَحَلَّ - خطبه ۱۴۹ (عمر انسان)

امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره تشبیه عمر انسان به رفتن ابرها فرموده است:
«فَإِنّا كُنّا... تَحْتَ ظِلِّ غَمام، اضْمَحَلَّ في الْجَوِّ مُتَلَفَّقُها.»
[۴] سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۱۸، خطبه ۱۴۹.    
[۵] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۴۶، خطبه ۱۴۵.    
[۶] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۰۷، خطبه ۱۴۹.    

«ما در تحت سایه ابری بودیم که جمع شده‌های آن در جو متلاشی شد.»
[۷] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۱۵.    
[۸] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۸۳.    
(شرح‌های خطبه:
[۹] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۸۹.    
[۱۰] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۵، ص۷۱۴.    
[۱۱] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۱۲۳.    
[۱۲] ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۱۱۶.    
)


۲.۲ - اضْمَحَلَّتِ - خطبه ۱۹۲ (فلسفه امتحان)

در خطبه ۱۹۲ فرمود:
«وَ بَطَلَ الْجَزاءُ، وَ اضْمَحَلَّتِ الاَْنْباءُ.»
[۱۳] سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۵۸، خطبه ۱۹۲.    
[۱۴] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۱۶۹، خطبه ۱۹۰.    
[۱۵] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۹۲، خطبه ۱۹۲.    

«امتحان از میان مى‌رفت و پاداش و جزا بى اثر مى‌شد.»
[۱۶] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۵۵، خطبه ۱۹۲.    
[۱۷] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۴۵۷.    
(شرح‌های خطبه:
[۱۸] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۴۶۷.    
[۱۹] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۷، ص۴۱۲.    
[۲۰] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۱، ص۳۳۵.    
[۲۱] ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، ج۱۳، ص۱۵۲.    
)


۲.۳ - اضْمَحَلَّتْ - خطبه ۱۵۷ (مرگ)

در خطبه ۱۵۷ فرمود:
«وَ اضْمَحَلَّتْ عَنْكُمُ الْعِلَلُ.»
[۲۲] سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۴۱، خطبه ۱۵۷.    
[۲۳] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۶۸، خطبه ۱۵۲.    
[۲۴] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۲۲، خطبه ۱۵۷.    

«عذر تراشی‌ها از میان رفته.»
[۲۵] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۳۹، خطبه ۱۵۷.    
[۲۶] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۴۸۷.    
(شرح‌های خطبه:
[۲۷] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۴۹۵.    
[۲۸] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۶، ص۱۸۴.    
[۲۹] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۳۲۸.    
[۳۰] ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۲۱۰.    
)


این ماده سه بار در «نهج‌البلاغه» آمده است.

۱. ↑ قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۶۶۴.    
۲. ↑ طریحی نجفی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۵، ص۴۰۹.    
۳. ↑ فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، ج۳، ص۳۲۹.    
۴. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۱۸، خطبه ۱۴۹.    
۵. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۴۶، خطبه ۱۴۵.    
۶. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۰۷، خطبه ۱۴۹.    
۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۱۵.    
۸. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۸۳.    
۹. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۸۹.    
۱۰. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۵، ص۷۱۴.    
۱۱. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۱۲۳.    
۱۲. ↑ ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۱۱۶.    
۱۳. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۵۸، خطبه ۱۹۲.    
۱۴. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۱۶۹، خطبه ۱۹۰.    
۱۵. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۹۲، خطبه ۱۹۲.    
۱۶. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۵۵، خطبه ۱۹۲.    
۱۷. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۴۵۷.    
۱۸. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۴۶۷.    
۱۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۷، ص۴۱۲.    
۲۰. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۱، ص۳۳۵.    
۲۱. ↑ ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، ج۱۳، ص۱۵۲.    
۲۲. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۴۱، خطبه ۱۵۷.    
۲۳. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۶۸، خطبه ۱۵۲.    
۲۴. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۲۲، خطبه ۱۵۷.    
۲۵. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۳۹، خطبه ۱۵۷.    
۲۶. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۴۸۷.    
۲۷. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۴۹۵.    
۲۸. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۶، ص۱۸۴.    
۲۹. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۳۲۸.    
۳۰. ↑ ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۲۱۰.    


قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «ضمحل»، ج۲، ص۶۵۵.    


رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 149 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 157 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 192 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان نهج البلاغه
جعبه ابزار