• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ضمحل (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


مقالات مرتبط: عناوین مفردات نهج البلاغه (جلد ۲).

ضَمَحَل (به فتح ضاد و میم و حاء) و اِضْمَحَلَ از واژگان نهج البلاغه به معنای از بین رفتن و متلاشی شدن است. حضرت علی (علیه‌السلام) در تشبیه عمر انسان به رفتن ابرها از این واژه استفاده نموده است.


ضَمَحَل و اِضْمَحَلَ
[۱] قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۶۶۴.    
[۲] طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۵، ص۴۰۹.    
به معنای از بین رفتن و متلاشی شدن آمده است.
[۳] فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، ج۳، ص۳۲۹.    


• امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره تشبیه عمر انسان به رفتن ابرها فرموده است:«فَإِنَّا كُنَّا... تَحْتَ ظِلِّ غَمَام، اضْمَحَلَّ فِي الْجَوِّ مُتَلَفَّقُهَا»
[۴] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۱۸، خطبه ۱۴۹.    
[۵] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۴۶، خطبه ۱۴۵.    
[۶] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۰۷، خطبه ۱۴۹.    
«ما در تحت سایه ابری بودیم که جمع شده‌های آن در جو متلاشی شد.»
[۷] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۱۵.    
[۸] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۸۳.    
(شرح‌های خطبه:
[۹] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۸۹.    
[۱۰] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۵، ص۷۱۴.    
[۱۱] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۱۲۳.    
[۱۲] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۱۱۶.    


این ماده سه بار در «نهج البلاغه» آمده است. مانند:
«وَبَطَلَ الْجَزَاءُ، وَاضْمَحَلَّتِ الاَْنْبَاءُ»
[۱۳] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۵۸، خطبه ۱۹۲.    
[۱۴] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۱۶۹، خطبه ۱۹۰.    
[۱۵] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۹۲، خطبه ۱۹۲.    
(امتحان از میان مى‌رفت و پاداش و جزا بى اثر مى‌شد.)
[۱۶] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۵۵، خطبه ۱۹۲.    
[۱۷] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۴۵۷.    
(شرح‌های خطبه:
[۱۸] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۴۶۷.    
[۱۹] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۷، ص۴۱۲.    
[۲۰] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۱، ص۳۳۵.    
[۲۱] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۳، ص۱۵۲.    
)
«وَاضْمَحَلَّتْ عَنْكُمُ الْعِلَلُ»
[۲۲] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۴۱، خطبه ۱۵۷.    
[۲۳] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۶۸، خطبه ۱۵۲.    
[۲۴] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۲۲، خطبه ۱۵۷.    
(عذر تراشی‌ها از میان رفته)
[۲۵] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۳۹، خطبه ۱۵۷.    
[۲۶] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۴۸۷.    
(شرح‌های خطبه:
[۲۷] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۴۹۵.    
[۲۸] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۶، ص۱۸۴.    
[۲۹] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۳۲۸.    
[۳۰] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۲۱۰.    
)

۱. ↑ قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۶۶۴.    
۲. ↑ طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۵، ص۴۰۹.    
۳. ↑ فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، ج۳، ص۳۲۹.    
۴. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۱۸، خطبه ۱۴۹.    
۵. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۴۶، خطبه ۱۴۵.    
۶. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۰۷، خطبه ۱۴۹.    
۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۱۵.    
۸. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۸۳.    
۹. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۸۹.    
۱۰. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۵، ص۷۱۴.    
۱۱. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۱۲۳.    
۱۲. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۱۱۶.    
۱۳. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۵۸، خطبه ۱۹۲.    
۱۴. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۱۶۹، خطبه ۱۹۰.    
۱۵. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۹۲، خطبه ۱۹۲.    
۱۶. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۵۵، خطبه ۱۹۲.    
۱۷. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۴۵۷.    
۱۸. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۴۶۷.    
۱۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۷، ص۴۱۲.    
۲۰. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۱، ص۳۳۵.    
۲۱. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۳، ص۱۵۲.    
۲۲. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۴۱، خطبه ۱۵۷.    
۲۳. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۶۸، خطبه ۱۵۲.    
۲۴. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۲۲، خطبه ۱۵۷.    
۲۵. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۳۹، خطبه ۱۵۷.    
۲۶. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۴۸۷.    
۲۷. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۴۹۵.    
۲۸. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۶، ص۱۸۴.    
۲۹. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۳۲۸.    
۳۰. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۲۱۰.    


قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «ضمحل»، ج۲، ص۶۵۵.    


رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 149 نهج البلاغه
جعبه ابزار