ضجّ (مفردا‌ت‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ضَجّ و
ضَجِيج (به فتح ضاد) از
واژگان نهج البلاغه به معنای فریاد و ناله از روی خوف است.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره برادرش
عقیل و رحلت رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و ... از این واژه استفاده نموده است.
ضَجّ و
ضَجِيج به معنای فریاد و ناله از روی خوف آمده است.
«ضَجّاً ضَجِيجاً و ضَجَاجاً و ضُجَاجاً: فَزع مِن شَيءٍ خافَهُ فَصاحَ و جَلَبَ»
• امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره برادرش عقیل که آتش را به او نزدیک کرد فرموده است:
«فَأَحْمَيْتُ لَهُ حَدِيدَةً، ثُمَّ أَدْنَيْتُهَا مِنْ جِسْمِهِ لِيَعْتَبِرَ بِهَا، فَضَجَّ ضَجِيجَ ذِي دَنَف مِنْ أَلَمِهَا» «برای او تکه آهنی را سرخ کردم سپس آن را به بدنش نزدیک کردم تا
عبرت کند از درد آن مانند آدم مریض ضجّه و ناله کرد.»
• امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره رحلت رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرموده است:
«وَلَقَدْ وُلِّيتُ غُسْلَهُ (صلى‌الله‌عليه‌وآله) وَالْمَلاَئِكُةُ أَعْوَانِي، فَضَجَّتِ الدَّارُ والاَْفْنِيَةُ، مَلاٌَ يُهْبِطُ، وَمَلاٌَ يَعْرُجُ، وَمَا فَارَقَتْ سَمْعِي هَيْنَمَةٌ مِنْهُمْ، يُصَلُّونَ عَلَيْهِ» «به
غسل آن حضرت مباشرت کردم،
ملائکه در این کار یاران من بودند خانه و اطراف خانه از کثرت ملائکه به ضجّه آمد، گروهی به زمین می‌آمدند و گروهی به آسمان می‌رفتند صدای آرام آنها را گوشم مرتّب می‌شنید که به او
صلوات می‌فرستادند.»
این ماده چهار بار در «
نهج البلاغه» آمده است. مانند:
«رَأَيْتُكَ تَضِجُّ مِنَ الْحَرْبِ إِذَا عَضَّتْكَ ضَجِيجَ آلْجِمَالِ بِالاَْثْقَالِ» (گويا تو را مى‌بينم كه آن چنان از رويارويى در جنگ ضجّه و ناله مى‌كنى كه شتران زير بارهاى سنگين)
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «ضجج»، ج۲، ص۶۵۷.
