ضأن (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ضأن:
(مِّنَ الضّأْنِ اثْنَيْنِ وَ مِنَ الْمَعْزِ) ضأن به معنى ميش يا گوسفند است همانطور که
«راغب» در
«مفردات» مى‌گويد،
«اضأن الرّجل»، وقتى است كه ميش او زياد شده باشد.
در اين آیه به عنوان توضيح، قسمتى از حيوانات حلال‌گوشت و قسمتى از حيواناتى را كه هم بار برند و هم براى تغذيه انسان قابل استفاده‌اند، شرح داده می‌شود.
به موردی از کاربرد ضأن در قرآن، اشاره می‌شود:
(ثَمانيَةَ أَزْواجٍ مِّنَ الضّأْنِ اثْنَيْنِ وَ مِنَ الْمَعْزِ اثْنَيْنِ قُلْ آلذَّكَرَيْنِ حَرَّمَ أَمِ الأُنثَيَيْنِ أَمّا اشْتَمَلَتْ عَلَيْهِ أَرْحامُ الأُنثَيَيْنِ نَبِّؤوني بِعِلْمٍ إِن كُنتُمْ صادِقينَ) «
خداوند هشت جفت از چهارپايان را براى شما آفريد، از گوسفند و ميش يک جفت (نر و ماده) و از بز يک جفت (نر و ماده)»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: در
تفسیر قمی در ذيل آيه
(ثَمانيَةَ أَزْواجٍ مِنَ الضّأْنِ اثْنَيْنِ وَ مِنَ الْمَعْزِ اثْنَيْنِ...) چنين آمده كه: در
سوره زمر به طور اجمال هشت جفت از انعام را حلال كرده و فرموده:
(وَ أَنْزَلَ لَكُمْ مِنَ الْأَنْعامِ ثَمانِيَةَ أَزْواجٍ) آن‌گاه در آيه
(ثَمانيَةَ أَزْواجٍ مِنَ الضّأْنِ اثْنَيْنِ وَ مِنَ الْمَعْزِ اثْنَيْنِ) و
(وَ مِنَ الْإِبِلِ اثْنَيْنِ وَ مِنَ الْبَقَرِ اثْنَيْنِ) آن را تفصيل داده و تفسير فرموده است.
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) در معناى
(مِنَ الضّأْنِ اثْنَيْنِ) فرمود: مقصود اهلى و وحشى آن است.
در آيه بعد چهار زوج ديگر را بيان مى‌كند و مى‌فرمايد: «از شتر،دو زوج (نر و ماده) و از گاو هم دو زوج (نر و ماده) قرار داديم،بگو كدام‌يک از اين‌ها را خدا حرام كرده است،نرها يا ماده‌ها را و يا حيواناتى كه در شكم شترها و گاوهاى ماده است»
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «ضأن»، ج۲، ص۶۵۳.
