صُلْب (مفردا‌ت‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
صُلْب (به ضم صاد و سکون لام) از
واژگان نهج البلاغه به معنای سخت و
محکم و مهره‌های پشت و مجاری
نطفه مرد است.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره
خوارج و
ذم یارانش از این واژه استفاده نموده است.
صُلْب به معنای سخت و
محکم آمده است.
«هو صلب فی دینه: او در دینش
محکم است.»
و نیز
صلب مهره‌های پشت و مجاری نطفه مرد است.
راغب اصفهانی این تسمیه را به
علت سخت بودن مهره‌های پشت دانسته است اصلاب مردان نیز از آن است.
و همچنین «صلیب» به معنای
محکم است.
صَلْب به معنای دار زدن و نیز به معنی مصلوب و دار زده آمده است.
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) در
نامه ۳۳ به
قثم بن عباس فرماندار
مکّه فرموده است:
«أَمّا بَعْدُ، فَإِنَّ عَيْني كَتَبَ إِلَيَّ يُعْلِمُني أَنَّهُ وُجِّهَ إِلَى المَوْسِمِ أُناسٌ مِنْ أَهْلِ الشّامِ... فَأَقِمْ عَلَى ما في يَدَيْكَ قِيامَ الْحازِمِ الصَّليبِ، وَ النّاصِحِ اللَّبيبِ، التّابِعِ لِسُلْطانِهِ، الْمُطيعِ لاِمامِهِ.» «
جاسوس و کارآگاه من خبر داد که عدّه‌ای از کوردلان از طرف
شام برای شورش به
مکّه اعزام شده‌اند... در
حکومت خودت با احتیاط و
محکم باش مانند ناصح عاقل و تابع سلطان و مطیع امام خود.»
بعد از قتل خوارج، گفته شد یا
امیر المؤمنین: خوارج همه کشته شدند امام (صلوات‌الله‌علیه) فرمود:
«كَلاّ وَ الله، إِنَّهُمْ نُطَفٌ في أَصْلابِ الرِّجالِ، وَ قَراراتِ النِّساءِ، كُلَّما نَجَمَ مِنْهُمْ قَرْنٌ قُطِعَ، حَتَّى يَكونَ آخِرُهُمْ لُصوصاً سَلاّبينَ.» «نه به خدا سوگند، آن‌ها نطفه‌هايى در پشت مردان و
رحم مادران خواهند بود كه هر زمان شاخى از آن‌ها سر برآورد و آشكار شود
قطع مى‌گردد، تا اين‌كه آخرشان دزدها و راه‌زنان خواهند شد.»
امام (صلوات‌الله‌علیه) در وصف انبياء فرموده است:
«كَرائِمُ الاَْصْلابِ.» «نطفه
پاک آن‌ها را در بهترين جايگاه به ودیعت گذارد، و در بهترین مکان آن‌ها را مستقر ساخت، صلب کریمانه پدران آن‌ها را، به رحم پاک مادران منتقل نمود، هر زمان یكى از آنان بدرود حيات گفت دیگرى برای پیشبرد
دین خدا بپا خواست.»
امام (صلوات‌الله‌علیه) در ذم یارانش فرموده است:
«كَلامُكُم يوهي الصُّمَّ الصِّلابَ، وَ فِعْلُكُمْ يُطْمِعُ فيكُمُ الاَْعْداءَ! تَقولونَ في الَمجالِسِ: كَيْتَ وَ كَيْتَ، فَإذا جاءَ الْقِتالُ قُلْتُمْ: حيدي حَيادِ.» «سخن‌تان سنگ‌های
محکم را سست می‌کند ولی کارتان دشمنان را در شکستن شما به
طمع می‌آورد، در مجالس چنین چنان می‌گوئید. ولی چون جنگ آید می‌گوئید: ای جنگ از من دور شو.»
«صلاب» جمع صلب است.
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره علم
خداوند متعال فرمود:
«وَ مَحَطِّ الاَْمْشاجِ مِنْ مَسارِبِ الاَْصْلابِ.» «از محلّ پيوستگى برگ‌ها به شاخه‌ها، و از آن‌جا كه نطفه‌ها از اصلاب حركت كرده و در درون رحم‌ها به هم مى‌آميزند.»
امام در توصیف مومن فرمود:
«نَفْسُهُ أَصْلَبُ مِنَ الصَّلْدِ.» «دلش از سنگ
خارا محكم‌تر و در پيشگاه خدا از
برده ذليل‌تر است.»
این ماده یازده بار در «
نهج البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «صلب»، ج۲، ص۶۴۳.
