صَفا و مروه (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
صَفا و مروه:
(إِنَّ الصَّفَا وَالْمَرْوَةَ مِن شَعَآئِرِ اللّهِ) صَفا و مروه: واژه «
الصّفا» به طورى كه «
راغب» مى‌گويد در اصل به معناى «خالص از هر تيرگى و آميختگى» است.
از اين معنى است، سنگ صاف و نيز اسمى است براى مكانى مخصوص است.
«
صفا» و «مروه» نام دو كوه كوچک در
مکه است كه امروز بر اثر توسعه
مسجدالحرام در ضلع شرقى مسجد در سمتى كه
حجرالاسود و مقام
حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) قرار دارد، مى‌باشد.
اين دو كوه كوچک به فاصله تقريبا ۴۲۰ متر در برابر يكديگر قرار دارد و اكنون اين فاصله به صورت سالن عظيم سرپوشيده‌اى در آمده است كه
حجّاج در زير سقف آن به «سعى» مى‌پردازند.
در عصر
جاهلیت مشرکان در بالاى كوه «
صفا» بتى نصب كرده بودند به نام «
اساف» و بر كوه «مروه» بتى ديگر به نام «
نائله» و به هنگام سعى از اين دو كوه بالا مى‌رفتند و آن دو بت را به عنوان تبرک با دست خود مسح مى‌كردند،
مسلمانان به همين علت از سعى ميان
صفا و مروه كراهت داشتند، آيه مورد بحث به آنها اعلام داشت كه «
صفا و مروه» از شعائر خداوند است، اگر مردم نادان آنها را آلوده كرده‌اند دليل بر اين نيست كه مسلمانان فريضه سعى را ترک كنند.
به هر حال، ارتفاع كوه «
صفا» ۱۵ متر و «مروه» ۸ متر است.
دو لفظ «
صفا و مروه» گرچه فعلا نام اين دو كوه است. (و به اصطلاح علم مى‌باشد)، اما همان‌طور كه در بالا اشاره شد، در لغت، «
صفا» به معنى سنگ محكم و صافى است كه با خاک و شن آميخته نباشد و «مروه» به معنى سنگ محكم و خشن است.
به موردی از کاربرد
صَفا و مروه در
قرآن، اشاره می‌شود:
(إِنَّ الصَّفَا وَالْمَرْوَةَ مِن شَعَآئِرِ اللّهِ فَمَنْ حَجَّ الْبَيْتَ أَوِ اعْتَمَرَ فَلاَ جُنَاحَ عَلَيْهِ أَن يَطَّوَّفَ بِهِمَا وَمَن تَطَوَّعَ خَيْرًا فَإِنَّ اللّهَ شَاكِرٌ عَلِيمٌ) («
صفا» و «مروه» از
شعائر الهی است؛ بنابراین، هرکس که حجّ
خانه خدا و یا
عمره انجام دهد، باکی بر او نیست که برآن دو
طواف کند؛ و سعیِ
صفا و مروه به جای آورد و کسی که فرمان خدا را در انجام کارهای نیک اطاعت کند،
خداوند نسبت به عمل او قدردان، و از آن آگاه است.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
صفا و مروه نام دو نقطه از شهر مكه است كه حاجيان بين آن دو نقطه سعى می‌كنند و آن دو نقطه عبارت است از دو كوه كه فاصله ميان آن دو به طورى كه گفته‌اند هفتصد و شصت ذراع و نيم است. (و هر ذرع پنجاه تا هفتاد سانتيمتر است). اصل كلمه (
صفا) در لغت به معناى سنگ سخت و صاف است و كلمه (مروه) در اصل لغت نيز به معناى سنگ سخت است.
و كلمه (شعائر) جمع شعيره است كه به معناى علامت است و مشعر را هم به همين جهت مشعر گفته‌اند، نيز وقتى می‌گويند: (
«فلان أشعر الهدى»، فلانى هدى را اشعار كرد) به معناى اين است كه آن حيوان را براى ذبح علامت زد.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «صَفا و مروه »، ج۲، ص۶۱۲.
