صَفا و مروه (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
صَفا و مروه:
(إِنَّ الصَّفَا وَالْمَرْوَةَ مِن شَعَآئِرِ اللّهِ) صَفا و مروه: واژه «الصّفا» به طورى كه «
راغب» مى‌گويد در اصل به معناى «خالص از هر تيرگى و آميختگى» است.
از اين معنى است، سنگ صاف و نيز اسمى است براى مكانى مخصوص است.
«صفا» و «مروه» نام دو كوه كوچک در
مکه است كه امروز بر اثر توسعه
مسجدالحرام در ضلع شرقى مسجد در سمتى كه
حجرالاسود و مقام
حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) قرار دارد، مى‌باشد.
اين دو كوه كوچک به فاصله تقريبا ۴۲۰ متر در برابر يكديگر قرار دارد و اكنون اين فاصله به صورت سالن عظيم سرپوشيده‌اى در آمده است كه
حجّاج در زير سقف آن به «سعى» مى‌پردازند.
در عصر
جاهلیت مشرکان در بالاى كوه «صفا» بتى نصب كرده بودند به نام «
اساف» و بر كوه «مروه» بتى ديگر به نام «
نائله» و به هنگام سعى از اين دو كوه بالا مى‌رفتند و آن دو بت را به عنوان تبرک با دست خود مسح مى‌كردند،
مسلمانان به همين علت از سعى ميان صفا و مروه كراهت داشتند، آيه مورد بحث به آنها اعلام داشت كه «صفا و مروه» از شعائر خداوند است، اگر مردم نادان آنها را آلوده كرده‌اند دليل بر اين نيست كه مسلمانان فريضه سعى را ترک كنند.
به هر حال، ارتفاع كوه «صفا» ۱۵ متر و «مروه» ۸ متر است.
دو لفظ «صفا و مروه» گرچه فعلا نام اين دو كوه است. (و به اصطلاح علم مى‌باشد)، اما همان‌طور كه در بالا اشاره شد، در لغت، «صفا» به معنى سنگ محكم و صافى است كه با خاک و شن آميخته نباشد و «مروه» به معنى سنگ محكم و خشن است.
به موردی از کاربرد
صَفا و مروه در
قرآن، اشاره می‌شود:
(إِنَّ الصَّفَا وَالْمَرْوَةَ مِن شَعَآئِرِ اللّهِ فَمَنْ حَجَّ الْبَيْتَ أَوِ اعْتَمَرَ فَلاَ جُنَاحَ عَلَيْهِ أَن يَطَّوَّفَ بِهِمَا وَمَن تَطَوَّعَ خَيْرًا فَإِنَّ اللّهَ شَاكِرٌ عَلِيمٌ) («صفا» و «مروه» از
شعائر الهی است؛ بنابراین، هرکس که حجّ
خانه خدا و یا
عمره انجام دهد، باکی بر او نیست که برآن دو
طواف کند؛ و سعیِ صفا و مروه به جای آورد و کسی که فرمان خدا را در انجام کارهای نیک اطاعت کند،
خداوند نسبت به عمل او قدردان، و از آن آگاه است.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: صفا و مروه نام دو نقطه از شهر مكه است كه حاجيان بين آن دو نقطه سعى می‌كنند و آن دو نقطه عبارت است از دو كوه كه فاصله ميان آن دو به طورى كه گفته‌اند هفتصد و شصت ذراع و نيم است. (و هر ذرع پنجاه تا هفتاد سانتيمتر است). اصل كلمه (صفا) در لغت به معناى سنگ سخت و صاف است و كلمه (مروه) در اصل لغت نيز به معناى سنگ سخت است.
و كلمه (شعائر) جمع
شعيره است كه به معناى علامت است و
مشعر را هم به همين جهت
مشعر گفته‌اند، نيز وقتى می‌گويند: (
«فلان أشعر الهدى»، فلانى هدى را
اشعار كرد) به معناى اين است كه آن حيوان را براى ذبح علامت زد.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «صَفا و مروه »، ج۲، ص۶۱۲.
