• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

صلب (مفردا‌ت‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



دیگر کاربردها: صلب (ابهام‌زدایی).

صُلْب (به ضم صاد و سکون لام) از واژگان نهج البلاغه به معنای سخت و محکم و مهره‌های پشت و مجاری نطفه مرد است. حضرت علی (علیه‌السلام) درباره خوارج و ذم یارانش از این واژه استفاده نموده است.



صُلْب به معنای سخت و محکم آمده است. «هو صلب فی دینه: او در دینش محکم است.» و نیز صلب مهره‌های پشت و مجاری نطفه مرد است، راغب اصفهانی این تسمیه را به علت سخت بودن مهره‌های پشت دانسته است اصلاب مردان نیز از آن است. و همچنین «صلیب» به معنای محکم است.
صَلْب به معنای دار زدن و نیز به معنی مصلوب و دار زده آمده است.


• امام (صلوات‌الله‌علیه) در نامه‌ ۳۳ به قثم بن عباس فرماندار مکّه فرموده است: «أَمَّا بَعْدُ، فَإِنَّ عَيْنِي كَتَبَ إِلَيَّ يُعْلِمُنِي أَنَّهُ وُجِّهَ إِلَى المَوْسِمِ أُنَاسٌ مِنْ أَهْلِ الشَّامِ... فَأَقِمْ عَلَى مَا فِي يَدَيْكَ قِيَامَ الْحَازِمِ الصَّلِيبِ، وَالنَّاصِحِ اللَّبِيبِ، التَّابِعِ لِسُلْطَانِهِ، الْمُطِيعِ لاِِمَامِهِ» «جاسوس و کارآگاه من خبر داد که عدّه‌ای از کوردلان از طرف شام برای شورش به مکّه اعزام شده‌اند... در حکومت خودت با احتیاط و محکم باش مانند ناصح عاقل و تابع سلطان و مطیع امام خود.»


• بعد از قتل خوارج، گفته شد یا امیر المؤمنین: خوارج همه کشته شدند امام (صلوات‌الله‌علیه) فرمود: «كَلاَّ وَالله، إِنَّهُمْ نُطَفٌ فِي أَصْلاَبِ الرِّجَالِ، وَقَرَارَاتِ النِّسَاءِ، كُلَّمَا نَجَمَ مِنْهُمْ قَرْنٌ قُطِعَ، حَتَّى يَكُونَ آخِرُهُمْ لُصُوصاً سَلاَّبِينَ» (نه به خدا سوگند، آنها نطفه‌هايى در پشت مردان و رحم مادران خواهند بود كه هر زمان شاخى از آنها سر برآورد و آشكار شود قطع مى‌گردد، تا اين‌كه آخرشان دزدها و راه‌زنان خواهند شد!)
• امام (صلوات‌الله‌علیه) در وصف انبياء فرموده است: «كَرَائِمُ الاَْصْلاَبِ» (نطفه پاک آنها را در بهترين جايگاه به ودیعت گذارد، و در بهترین مکان آنها را مستقر ساخت، صلب کریمانه پدران آنها را، به رحم پاک مادران منتقل نمود، هر زمان یكى از آنان بدرود حيات گفت دیگرى برای پیشبرد دین خدا بپا خواست.)
• امام (صلوات‌الله‌علیه) در ذم یارانش فرموده است: «كَلامُكُم يُوهِي الصُّمَّ الصِّلابَ، وَفِعْلُكُمْ يُطْمِعُ فِيكُمُ الاَْعْدَاءَ! تَقُولُونَ فِي الَمجَالِسِ: كَيْتَ وَكَيْتَ، فَإذَا جَاءَ الْقِتَالُ قُلْتُمْ: حِيدِي حَيَادِ!» «سخن‌تان سنگ‌های محکم را سست می‌کند ولی کارتان دشمنان را در شکستن شما به طمع می‌آورد، در مجالس چنین چنان می‌گوئید. ولی چون جنگ آید می‌گوئید: ‌ای جنگ از من دور شو.» «صلاب» جمع صلب است.


این ماده یازده بار در «نهج البلاغه» آمده است. مانند:
«وَمَحَطِّ الاَْمْشَاجِ مِنْ مَسَارِبِ الاَْصْلاَبِ» (از محلّ پيوستگى برگ‌ها به شاخه‌ها، و از آن‌جا كه نطفه‌ها از اصلاب حركت كرده و در درون رحم‌ها به هم مى‌آميزند.)
«نَفْسُهُ أَصْلَبُ مِنَ الصَّلْدِ»(دلش از سنگ خارا محكم‌تر و در پيشگاه خدا از برده ذليل‌تر است.)


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۶۴۳.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۲، ص۱۰۱.    
۳. زبیدی، مرتضی، تاج العروس، ج۲، ص۱۴۷.    
۴. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۲، ص۱۰۱.    
۵. راغب اصفهانی، المفردات، ج۱، ص۴۸۹.    
۶. زبیدی، مرتضی، تاج العروس، ج۲، ص۱۴۷.    
۷. فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، ج۷، ص۱۲۸.    
۸. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۶۵۸، نامه ۳۳.    
۹. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۶۵، نامه ۳۳.    
۱۰. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص، نامه ۳۳.    
۱۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۶، ص۱۳۸.    
۱۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۱۱۹، خطبه ۵۹.    
۱۳. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۱، ص۱۰۳، خطبه ۵۹.    
۱۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۹۳، خطبه ۶۰.    
۱۵. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۵، ص۱۴.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۲۱، خطبه ۶۰.    
۱۷. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۱۳، خطبه ۹۳.    
۱۸. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۱، ص۱۸۵، خطبه ۹۲.    
۱۹. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۳۹، خطبه ۹۴.    
۲۰. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۶۲.    
۲۱. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۰۱، خطبه ۹۴.    
۲۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۴، خطبه ۲۹.    
۲۳. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۱، ص۶۹، خطبه ۲۹.    
۲۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۷۲، خطبه ۲۹.    
۲۵. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۲، ص۱۱۱.    
۲۶. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۰۵، خطبه ۹۰.    
۲۷. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۱، ص۱۷۹، خطبه ۸۹.    
۲۸. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۳۴، خطبه ۹۱.    
۲۹. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۲۳.    
۳۰. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۹۳، خطبه ۹۱.    
۳۱. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص، حکمت ۳۲۴.    
۳۲. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۲۳۳، حکمت ۳۳۳.    
۳۳. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۳۳، حکمت ۳۳۳.    
۳۴. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۹، ص۲۴۵.    
۳۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۱۹، حکمت ۳۳۳.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «صلب»، ج۲، ص۶۴۳.    






جعبه ابزار