صلائة بن عمرو افوه اودی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اَفْوَه اَوْدی، صلائة بن عمرو،
شاعر یمنی دوران جاهلی می باشد.
مأخذ عمده
زندگی او، همان چند
روایتی است که ابوالفرج اصفهانی در اغانی آورده، اما قطعات و
ابیات پراکنده او را در آثار پیش از اغانی، چون الحیوان و البیان جاحظ، یا عیون الاخبار و الشعر و الشعراء ابن قتیبه میتوان یافت.
کنیه اش ابوربیعه بود و از آنجا که
لبانی درشت و
دندانهایی نمایان داشت «اَفْوَه» لقب یافت.
پدرش عمرو بن مالک «فارس الشوهاء»
لقب داشته، و افوه خود در
شعری بدان اشاره کرده است.
افوه «سید»
قبیله اود از مَذحِج بود و در
جنگ های میان قبایل به خصوص در نبرد با عاصر بن صعصه، آنان را
رهبری میکرد.
برخی او را در شمار نخستین شاعران
عرب پیش از امرؤالقیس، مُهَلهِل، اَبرَص، مُرَقَّش اکبر و عمرو بن قَمیئه و حتی معاصر
حضرت عیسی (علیهالسلام) نهاده اند.
اما سیوطی هوشمندانه اشاره میکند که این زمانها چندان
آشکار نیست و این شاعران در دوره های نزدیک به هم میزیستند و کهن ترین شان از ۱۰۰
سال پیش از
اسلام فراتر نمیرود. اشعار افوه همچون شعر دیگر شاعران جاهلی بیشتر در
فخر و
ستایش قوم خویش و شرح جنگها و دلاوری های آنان است.
اما او را به سبب معانی حکمت آمیزی که در شعرش آمده، در شمار
حکیمان عرب نیز نهاده اند. ابوالفرج دالیه او را
علت این
امر میداند.
اما رائیه او
که شاید مشهورترین شعر او نیز باشد، معانی حکمت آمیز بیشتری در بر دارد. این قصیده ۳۰
بیتی به جای نسیب، با آن معانی آغاز میشود و به فخر و تعصبات قبیله ای میپردازد و سرانجام مذحج را بر نزار ترجیح میدهد (بیت ۲۱). گویند به همین سبب بود که
حضرت پیامبر (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) روایت آن را
منع فرمود.
ابیاتی از اشعار وی را شاعرانی چون کثیر تضمین کرده اند
و در
کتب ادب و
لغت به ابیاتی از آنها استناد شده است.
معاصران
مرگ وی را به اختلاف
حدود ۴۰ یا ۵۰
قبل از
هجرت دانسته اند.
نخستین بار شیخو ۵۲ بیت از اشعار افوه را در اثر خویش شعراء النصرانیة
جمع کرد، سپس عبدالعزیز میمنی مجموعه اشعار افوه را در ضمن مجموعة الطرائف الادبیه در
بیروت (۱۹۳۷م) به چاپ رساند.
(۱) ابن سکیت یعقوب، «الالفاظ»، کنز الحفاظ فی کتاب تهذیب الالفاظ، به کوشش لویس شیخو، بیروت، ۱۸۹۸م.
(۲) ابن قتیبه عبدالله، الشعر و الشعرا، به کوشش مصطفی سقا، قاهره، ۱۳۵۰ق /۱۹۳۲م.
(۳) ابوعبید بکری عبدالله، سمط اللا¸لی، به کوشش عبدالعزیز میمنی، قاهره، ۱۳۵۴ق /۱۹۳۶م.
(۴) ابوالعلاء
معری احمد، رسالة الغفران، به کوشش عائشه عبدالرحمان بنت شاطی، قاهره، ۱۳۹۷ق /۱۹۷۷م.
(۵) ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، قاهره، ۱۹۶۳م.
(۶) افوه اودی، صلائة، «دیوان»، ضمن الطرائف الادبیة، به کوشش عبدالعزیز میمنی، بیروت، ۱۹۳۷م.
(۷) ثعالبی عبدالملک، ثمار القلوب، به کوشش محمدابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۳۸۴ق /۱۹۶۵م.
(۸) جاحظ عمرو، الحیوان، به کوشش عبدالسلام محمدهارون، ۱۳۸۸ق /۱۹۶۹م.
(۹) زبیر بن بکار، الاخبار الموفقیات، به کوشش سامی مکی عانی، بغداد، ۱۳۹۲ق /۱۹۷۲م.
(۱۰) زرکلی، اعلام.
(۱۱) زیدان جرجی، تاریخ آداب اللغة العربیة، قاهره، ۱۹۵۷م.
(۱۲) سیوطی، المزهر، به کوشش محمدابوالفضل ابراهیم و دیگران، بیروت، ۱۹۸۶م.
(۱۳) عباسی عبدالرحیم، معاهد التنصیص، به کوشش
محمد محیی الدین عبدالحمید، بیروت، ۱۹۴۱م.
(۱۴) فروخ عمر، تاریخ الادب العربی، بیروت، ۱۹۸۴م.
(۱۵) میمنی عبدالعزیز، مقدمه بر الطرائف الادبیة، بیروت، ۱۹۳۷م.
دانشنامه بزرگ اسلامی مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی برگرفته از مقاله «افوهافوی »ج۹، ص۳۷۶۷.