صفوة التفاسیر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تفسیر کبیر
شبر(صفوة التفاسیر) تألیف علامه
سید عبدالله بن محمدرضا علوی حسینی مشتهر به
شُبَّر می‌باشد.
سید عبدالله بن
محمدرضا علوی حسینی در
سال ۱۱۸۸ در
نجف زاده شد. سپس همراه پدر به
کاظمین مهاجرت کرد و تا هنگام وفات (سال ۱۲۴۲) آنجا ماند. وی از نخبگان علمای عصر خویش بود. فقیهی آگاه و محدثی خبیر و مفسری متبحر و جامع علوم معقول و منقول بود. در اخلاق کریمه آیتی بود و به عنوان یکی از بزرگان و سرشناسان
امامیه و فردی با مقام و منزلت رفیع شناخته شده بود. او همه عمر پربرکت خویش را صرف تالیف و تصنیف نمود تا توانست در عمری که از پنجاه و چهار سال نگذشت، آثار گران‌بهایی به
جامعه اسلامی بویژه
جامعه تشیع تقدیم کند که همواره مورد استفاده حوزه‌های علمی قرار گرفته و در بستر زمان رواج روز افزون یابد.
خداوند به سبب این همه آثار گران‌بها که از خود به یادگار گذاشت، او را غریق رحمت خویش گرداند.
وی در رشته‌های مختلف علوم اسلامی همچون
فقه،
حدیث،
تفسیر، معارف و
اخلاق صاحب‌نظر بود و در تمامی این زمینه‌ها تالیفات سودمندی دارد. در حدیث،
جامع الاخبار وی با
بحارالانوار علامه مجلسی هم ارز و همسوست. در فقه و معارف و اخلاق نیز نوشته‌های فراوانی دارد.
در تفسیر سه نوشته کامل و با ارزش دارد: تفاسیر کبیر، وسیط، وجیز:
تفسیر کبیر او با نام صفوة التفاسیر تا کنون به چاپ نرسیده ولی نسخه‌های کامل خطی آن موجود است، در دو مجلد بزرگ که مجلد اول آن از آغاز
قرآن تا پایان
سوره رعد است _در گنجینه نسخه‌های خطی
کتابخانه نجفی مرعشی در
قم_ و مجلد دوم از سوره رعد تا پایان قرآن_ در گنجینه نسخه‌های خطی کتابخانه مجلس شورای اسلامی در
تهران_ نگهداری می‌شود. نسخه‌های دیگر به طور پراکنده در دیگر کتابخانه‌ها وجود دارد.
این
تفسیر یکی از بهترین تفاسیر در نزد
شیعیان است که تا به حال نوشته شده است. مؤلف مقدمه‌ای نسبتاً طولانی نگاشته و آن را در شانزده بخش تنظیم کرده و در آن به طور گسترده از مسائل مختلف سخن گفته است که این مقدمه خود رساله‌ای مستقل در
علوم قرآنی شمرده می شود. وی سپس به
تفسیر آیات به روشی مزجی و ترکیبی پرداخته و گاه از
قرائت، شرح واژه ها، اعراب از حیث لغت و نحو و گاه
بلاغت سخن گفته است.
علامه شبر در این تفسیر، به تفسیر آیات بر اساس
روایات وارد شده از
ائمه معصوم(علیهم السلام) پرداخته و کمتر آرای دیگران را آورده و به مباحث فقهی و کلامی نیز، به مناسبت، با دقت و ظرافت کامل وارد شده است. این تفسیر، همان گونه که از نامش پیدا است، گزیده ای از تفاسیر پیش از وی است. مؤلف دو تفسیر دیگر به نام‌های
الجوهر الثمین و تفسیر وجیز هم دارد.
این تفسیر، مقدمه‌ای نسبتا طولانی دارد که در شانزده بخش تنظیم یافته و در آن، _به طور گسترده_ از مسائل مختلف سخن گفته شده است و خود، رساله‌ای مستقل در
علوم قرآنی شمرده می‌شود. سپس به تفسیر آیات به روشی مزجی ترکیبی (بدین گونه که در آن، جمله‌های تفسیری با آیات تلفیق شده و بظاهر، متن از شرح جدا نیست.
بیضاوی در تفسیر قرآن چنین شیوه‌ای پیش گرفته و
فیض کاشانی و علامه
شبر نیز به همان راه رفته‌اند. این شیوه (تفسیر مزجی ترکیبی) در تفسیرهای مختصر بیشتر متعارف است.) _چنانکه شیوه علامه
شبر در هر سه تفسیر است_ پرداخته شده است. گاه قرائت و شرح واژه‌ها و اعراب از حیث لغت و
نحو و گاه بلاغت در آن آمده است. علامه
شبر در این تفسیر، به تفسیر آیات بر اساس روایات وارده از معصومین (علیهم‌السّلام) می‌پردازد و کمتر آراء دیگران را می‌آورد و در مباحث فقهی و کلامی نیز _به مناسبت_ با دقت و ظرافت کامل وارد می‌شود.
او در تفسیر و تفاسیر و آثار دیگرش، از ذوق سرشار و قدرت ادبی و نیز اطلاعات علمی گسترده خود در فهم
روایات بهره فراوان برده است که از حسن
سلیقه و ذکاوت والای وی حکایت دارد. از این رو تالیفات علامه
شبر در تمامی زمینه‌های
علوم اسلامی مورد علاقه و استقبال همگان قرار گرفته است.
این تفسیر، همان گونه که از نامش پیداست، گزیده‌ای از تفاسیر پیش از وی است که بر اساس اعتماد به نقل توام با
عقل، گزینش شده است. علامه
شبر با حسن انتخاب و احاطه‌ای که به روایات معصومین (علیهم‌السّلام) داشته و با اعمال ذوق، تفسیری کامل و جامع به
جهان اسلام تقدیم کرده است.
این تفسیر به زبان عربی توسط موسسه دارالهجره
قم در سال ۱۴۱۲ ه.ق به چاپ رسیده است.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «صفوة التفاسیر». معرفت، محمدهادی، تفسیر و مفسران، ج۲، ص ۲۱۷.
