صداقت محمد (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یکی از
فضایل پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله، راستگویی و صداقت ایشان است. در این مقاله آیات مرتبط با صداقت حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله معرفی میشوند.
گواهى مؤكّد خداوند، به صدق
رسالت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله:
إِذا جاءَكَ الْمُنافِقُونَ قالُوا نَشْهَدُ إِنَّكَ لَرَسُولُ اللَّهِ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ إِنَّكَ لَرَسُولُهُ وَ اللَّهُ يَشْهَدُ إِنَّ الْمُنافِقِينَ لَكاذِبُونَ.
سوگند خداوند بر
صداقت و
درست‌گویی پيامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله:
فَلا أُقْسِمُ بِما تُبْصِرُونَ وَ ما لا تُبْصِرُونَ إِنَّهُ لَقَوْلُ رَسُولٍ كَرِيمٍ.
مقصود از «رسول كريم»، پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله است.
تأييد و تأكيد خداوند بر صداقت
پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله، در
نزول وحی بر او:
وَ النَّجْمِ إِذا هَوى ما ضَلَّ صاحِبُكُمْ وَ ما غَوى وَ ما يَنْطِقُ عَنِ الْهَوى إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحى.
تأكيد خداوند بر درستى و صداقت
رؤیای پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، در ورود به
مسجدالحرام:
لَقَدْ صَدَقَ اللَّهُ رَسُولَهُ الرُّؤْيا بِالْحَقِّ لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ الْحَرامَ إِنْ شاءَ اللَّهُ آمِنِينَ مُحَلِّقِينَ رُؤُسَكُمْ وَ مُقَصِّرِينَ لا تَخافُونَ ....
مشاهدات پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله در
معراج، مورد تصديق قلبى آن حضرت:
فَأَوْحى إِلى عَبْدِهِ ما أَوْحى ما كَذَبَ الْفُؤادُ ما رَأى.
صداقت پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله در
رؤیت جبرئیل، مورد تأييد خداوند:
ما كَذَبَ الْفُؤادُ ما رَأى أَ فَتُمارُونَهُ عَلى ما يَرى وَ لَقَدْ رَآهُ نَزْلَةً أُخْرى.
بر اين اساس كه مقصود از «ما رأى»
جبرئیل علیه‌السلام باشد.
صداقت پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله در ديدن آيات بزرگ الهى، مورد
تصدیق خداوند:
ما كَذَبَ الْفُؤادُ ما رَأى أَ فَتُمارُونَهُ عَلى ما يَرى وَ لَقَدْ رَآهُ نَزْلَةً أُخْرى عِنْدَ سِدْرَةِ الْمُنْتَهى عِنْدَها جَنَّةُ الْمَأْوى إِذْ يَغْشَى السِّدْرَةَ ما يَغْشى ما زاغَ الْبَصَرُ وَ ما طَغى لَقَدْ رَأى مِنْ آياتِ رَبِّهِ الْكُبْرى.
اقرار مؤمنان در
غزوه احزاب، به صداقت پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله (در
وعده پیروزی):
وَ لَمَّا رَأَ الْمُؤْمِنُونَ الْأَحْزابَ قالُوا هذا ما وَعَدَنَا اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ صَدَقَ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ ما زادَهُمْ إِلَّا إِيماناً وَ تَسْلِيماً.
ارتداد برخى
مسلمانان، به رغم
اعتراف قبلى به صداقت و حقانيّت رسالت پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله و دلايل روشن، باعث شگفتى و تعجّب:
كَيْفَ يَهْدِي اللَّهُ قَوْماً كَفَرُوا بَعْدَ إِيمانِهِمْ وَ شَهِدُوا أَنَّ الرَّسُولَ حَقٌّ وَ جاءَهُمُ الْبَيِّناتُ ...
طبق قول عدّه‌اى مفسّران، آيه ياد شده درباره گروهى كه از
اسلام برگشتند نازل شده است.
پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله خواهان صداقت از خداوند، براى آغاز و پايان كار و
سرنوشت خويش:
وَ قُلْ رَبِّ أَدْخِلْنِي مُدْخَلَ صِدْقٍ وَ أَخْرِجْنِي مُخْرَجَ صِدْقٍ ....
پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، خواهان صداقت براى آغاز و پايان كار خويش در
نماز شب:
وَ مِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَكَ عَسى أَنْ يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقاماً مَحْمُوداً وَ قُلْ رَبِّ أَدْخِلْنِي مُدْخَلَ صِدْقٍ وَ أَخْرِجْنِي مُخْرَجَ صِدْقٍ ....
••• پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، داراى دلايل و برهانهاى روشن، بر صداقت خود و موظّف به اعلام آن:
قُلْ إِنِّي نُهِيتُ أَنْ أَعْبُدَ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ لَمَّا جاءَنِي الْبَيِّناتُ مِنْ رَبِّي ....
••• همراه بودن دليل روشن و شاهدى با پيامبراكرم صلی‌الله‌علیه‌وآله، دليل بر صداقت آن حضرت:
أَ فَمَنْ كانَ عَلى بَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّهِ وَ يَتْلُوهُ شاهِدٌ مِنْهُ وَ مِنْ قَبْلِهِ كِتابُ مُوسى إِماماً وَ رَحْمَةً أُولئِكَ يُؤْمِنُونَ بِهِ وَ مَنْ يَكْفُرْ بِهِ مِنَ الْأَحْزابِ فَالنَّارُ مَوْعِدُهُ ...
مقصود از «أفمن كان على بيّنة من ربّه» پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله است.
نشانه‌هاى صداقت پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله در
تورات:
أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ أُوتُوا نَصِيباً مِنَ الْكِتابِ يُدْعَوْنَ إِلى كِتابِ اللَّهِ لِيَحْكُمَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ يَتَوَلَّى فَرِيقٌ مِنْهُمْ وَ هُمْ مُعْرِضُونَ.
منظور از «الكتاب»، تورات است.
بريده نشدن رگ حياتى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله و زنده ماندن آن حضرت، پس از
ادّعاى نبوّت، نشانه صداقت ايشان در رسالت:
وَ لَوْ تَقَوَّلَ عَلَيْنا بَعْضَ الْأَقاوِيلِ ثُمَّ لَقَطَعْنا مِنْهُ الْوَتِينَ.
قرآن، دليل حقّانيّت خود و سند درستى و صداقت
نبوّت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله:
۱. وَ إِنْ كُنْتُمْ فِي رَيْبٍ مِمَّا نَزَّلْنا عَلى عَبْدِنا فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ وَ ادْعُوا شُهَداءَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا وَ لَنْ تَفْعَلُوا فَاتَّقُوا النَّارَ الَّتِي وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجارَةُ أُعِدَّتْ لِلْكافِرِينَ وَ لَقَدْ أَنْزَلْنا إِلَيْكَ آياتٍ بَيِّناتٍ وَ ما يَكْفُرُ بِها إِلَّا الْفاسِقُونَ.
۲. أَمْ يَقُولُونَ افْتَراهُ قُلْ فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِثْلِهِ وَ ادْعُوا مَنِ اسْتَطَعْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ.
۳. أَمْ يَقُولُونَ افْتَراهُ قُلْ فَأْتُوا بِعَشْرِ سُوَرٍ مِثْلِهِ مُفْتَرَياتٍ وَ ادْعُوا مَنِ اسْتَطَعْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ.
۴. وَ الْقُرْآنِ الْحَكِيمِ إِنَّكَ لَمِنَ الْمُرْسَلِينَ.
شخصيّت ارزشى و اخلاقى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، نشانه صداقت آن حضرت در
ادّعاى رسالت:
أَمْ لَمْ يَعْرِفُوا رَسُولَهُمْ فَهُمْ لَهُ مُنْكِرُونَ.
سرزنش خداوند از کافران، به علّت
انکار رسالت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، گوياى آن است كه آثار صدق رسالت، در گفتار و رفتار آن حضرت نمايان بوده است.
تصديق رسالت رسولان پيشين از سوى
پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله، نشانه صداقت و درستى رسالت آن حضرت:
وَ يَقُولُونَ أَ إِنَّا لَتارِكُوا آلِهَتِنا لِشاعِرٍ مَجْنُونٍ بَلْ جاءَ بِالْحَقِّ وَ صَدَّقَ الْمُرْسَلِينَ.
آگاهى
عالمان بنی‌اسرائیل، از آمدن و
نزول قرآن بر حضرت محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله، دليل بر حقّانيّت و صداقت پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله:
وَ إِنَّهُ لَتَنْزِيلُ رَبِّ الْعالَمِينَ أَ وَ لَمْ يَكُنْ لَهُمْ آيَةً أَنْ يَعْلَمَهُ عُلَماءُ بَنِي إِسْرائِيلَ.
امّی بودن (درس نخواندن و خط ننوشتن) پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، نشانه صداقت آن حضرت، در
ادّعاى رسالت خويش:
۱. الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِيَّ الْأُمِّيَّ الَّذِي يَجِدُونَهُ مَكْتُوباً عِنْدَهُمْ فِي التَّوْراةِ وَ الْإِنْجِيلِ ... قُلْ يا أَيُّهَا النَّاسُ إِنِّي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكُمْ جَمِيعاً الَّذِي لَهُ مُلْكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ يُحيِي وَ يُمِيتُ فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ النَّبِيِّ الْأُمِّيِّ الَّذِي يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ كَلِماتِهِ ....
۲. وَ إِذا تُتْلى عَلَيْهِمْ آياتُنا بَيِّناتٍ قالَ الَّذِينَ لا يَرْجُونَ لِقاءَنَا ائْتِ بِقُرْآنٍ غَيْرِ هذا أَوْ بَدِّلْهُ قُلْ ما يَكُونُ لِي أَنْ أُبَدِّلَهُ مِنْ تِلْقاءِ نَفْسِي إِنْ أَتَّبِعُ إِلَّا ما يُوحى إِلَيَ .... قُلْ لَوْ شاءَ اللَّهُ ما تَلَوْتُهُ عَلَيْكُمْ وَ لا أَدْراكُمْ بِهِ فَقَدْ لَبِثْتُ فِيكُمْ عُمُراً مِنْ قَبْلِهِ أَ فَلا تَعْقِلُونَ.
۳. وَ ما كُنْتَ تَتْلُوا مِنْ قَبْلِهِ مِنْ كِتابٍ وَ لا تَخُطُّهُ بِيَمِينِكَ إِذاً لَارْتابَ الْمُبْطِلُونَ.
۴. وَ كَذلِكَ أَوْحَيْنا إِلَيْكَ رُوحاً مِنْ أَمْرِنا ما كُنْتَ تَدْرِي مَا الْكِتابُ وَ لَا الْإِيمانُ ....
هماهنگى
صفات پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله با اوصاف ياد شده از آن حضرت در
کتابهای آسمانی، نشانه صداقت آن حضرت، در
ادّعاى رسالت:
۱. وَ لَمَّا جاءَهُمْ رَسُولٌ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ مُصَدِّقٌ لِما مَعَهُمْ نَبَذَ فَرِيقٌ مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ كِتابَ اللَّهِ وَراءَ ظُهُورِهِمْ كَأَنَّهُمْ لا يَعْلَمُونَ.
۲. وَ إِذْ أَخَذَ اللَّهُ مِيثاقَ النَّبِيِّينَ لَما آتَيْتُكُمْ مِنْ كِتابٍ وَ حِكْمَةٍ ثُمَّ جاءَكُمْ رَسُولٌ مُصَدِّقٌ لِما مَعَكُمْ لَتُؤْمِنُنَّ بِهِ وَ لَتَنْصُرُنَّهُ قالَ أَ أَقْرَرْتُمْ وَ أَخَذْتُمْ عَلى ذلِكُمْ إِصْرِي قالُوا أَقْرَرْنا قالَ فَاشْهَدُوا وَ أَنَا مَعَكُمْ مِنَ الشَّاهِدِينَ.
۳. فَإِنْ كُنْتَ فِي شَكٍّ مِمَّا أَنْزَلْنا إِلَيْكَ فَسْئَلِ الَّذِينَ يَقْرَؤُنَ الْكِتابَ مِنْ قَبْلِكَ لَقَدْ جاءَكَ الْحَقُّ مِنْ رَبِّكَ فَلا تَكُونَنَّ مِنَ المُمْتَرِينَ.
بنا بر احتمالى، مقصود از «فسئل الّذين» پرسش از صفات پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله است كه در كتابهاى
اهل‌کتاب به وى بشارت داده شده و آن صفات با پيامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله منطبق بود.
آگاهى
عالمان اهل‌کتاب به خصوصيّات و صفات پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله و انطباق آن با كتابهاى‌شان، نشانه صداقت آن حضرت، در
ادّعاى رسالت:
۱. فَإِنْ كُنْتَ فِي شَكٍّ مِمَّا أَنْزَلْنا إِلَيْكَ فَسْئَلِ الَّذِينَ يَقْرَؤُنَ الْكِتابَ مِنْ قَبْلِكَ لَقَدْ جاءَكَ الْحَقُّ مِنْ رَبِّكَ فَلا تَكُونَنَّ مِنَ المُمْتَرِينَ.
۲. وَ ما أَرْسَلْنا قَبْلَكَ إِلَّا رِجالًا نُوحِي إِلَيْهِمْ فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ.
بنا بر قولى، مقصود از «اهل الذكر» اهل
تورات و
انجیل است.
آگاهى و خبر دادن پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله از تاريخ
نوح علیه‌السلام و قومش، نشانه صداقت آن حضرت در
ادّعاى نبوّت و رسالت خويش:
وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا نُوحاً إِلى قَوْمِهِ إِنِّي لَكُمْ نَذِيرٌ مُبِينٌ تِلْكَ مِنْ أَنْباءِ الْغَيْبِ نُوحِيها إِلَيْكَ ما كُنْتَ تَعْلَمُها أَنْتَ وَ لا قَوْمُكَ مِنْ قَبْلِ هذا ...
«تلك» اشاره به مطالب ذكر شده در آيات پيشين است‌كه مربوط به ذكر تاريخ نوح عليه‌السلام و برخورد آنان مى‌باشد و از آنجا كه پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله امّى بوده و پيش از رسالت خود نه سوادى داشته و نه اطّلاعى از آن، و همه آگاهيهاى آن حضرت، بعد از رسيدن به مقام
نبوّت بوده، معلوم مى‌شود كه در
ادّعاى رسالت خود صداقت داشته است.
آگاهى و خبر دادن پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله از قصّه
یوسف علیه‌السلام و برادرانش، نشانه صداقت آن حضرت در
ادّعاى رسالت و
نبوّت:
ذلِكَ مِنْ أَنْباءِ الْغَيْبِ نُوحِيهِ إِلَيْكَ وَ ما كُنْتَ لَدَيْهِمْ إِذْ أَجْمَعُوا أَمْرَهُمْ وَ هُمْ يَمْكُرُونَ.
«ذلك» اشاره به قصّه يوسف عليه‌السلام است.
بيان سرگذشت
موسی علیه‌السلام و
وحی به آن حضرت در قرآن، نشانه صداقت پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله در
ادّعاى نبوّت و رسالت:
وَ ما كُنْتَ بِجانِبِ الْغَرْبِيِّ إِذْ قَضَيْنا إِلى مُوسَى الْأَمْرَ وَ ما كُنْتَ مِنَ الشَّاهِدِينَ وَ لكِنَّا أَنْشَأْنا قُرُوناً فَتَطاوَلَ عَلَيْهِمُ الْعُمُرُ وَ ما كُنْتَ ثاوِياً فِي أَهْلِ مَدْيَنَ تَتْلُوا عَلَيْهِمْ آياتِنا وَ لكِنَّا كُنَّا مُرْسِلِينَ وَ ما كُنْتَ بِجانِبِ الطُّورِ إِذْ نادَيْنا وَ لكِنْ رَحْمَةً مِنْ رَبِّكَ لِتُنْذِرَ قَوْماً ما أَتاهُمْ مِنْ نَذِيرٍ مِنْ قَبْلِكَ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ.
بيان سرگذشت
اهل مدین در قرآن و آگاهى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله از آن، از طريق وحى، نشانه صداقت آن حضرت در
ادّعاى نبوّت:
... وَ ما كُنْتَ ثاوِياً فِي أَهْلِ مَدْيَنَ تَتْلُوا عَلَيْهِمْ آياتِنا وَ لكِنَّا كُنَّا مُرْسِلِينَ.
•••
آگاهی پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله از حقايق نهفته تاريخ
زکریّا و
مریم عليهماالسلام، نشانگر صدق
ادّعاى آن حضرت، در رسالت خويش:
ذلِكَ مِنْ أَنْباءِ الْغَيْبِ نُوحِيهِ إِلَيْكَ وَ ما كُنْتَ لَدَيْهِمْ إِذْ يُلْقُونَ أَقْلامَهُمْ أَيُّهُمْ يَكْفُلُ مَرْيَمَ وَ ما كُنْتَ لَدَيْهِمْ إِذْ يَخْتَصِمُونَ.
••• بيان سرگذشت مريم، زكريّا،
یحیی و
عیسی عليهم‌السلام (در قرآن)، از نشانه‌هاى صداقت پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله:
ذلِكَ نَتْلُوهُ عَلَيْكَ مِنَ الْآياتِ وَ الذِّكْرِ الْحَكِيمِ .
«ذلك» اشاره به خبر دادن از عيسى، مريم، زكريّا ويحيى عليهم‌السلام است.
طلب نكردن اجرت و
پاداش از سوى پيامبراكرم صلی‌الله‌علیه‌وآله، نشانه
صداقت آن حضرت در
ادّعاى رسالت:
۱. أُولئِكَ الَّذِينَ هَدَى اللَّهُ فَبِهُداهُمُ اقْتَدِهْ قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِنْ هُوَ إِلَّا ذِكْرى لِلْعالَمِينَ.
۲. ... قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبى ....
۳. أَمْ تَسْئَلُهُمْ أَجْراً فَهُمْ مِنْ مَغْرَمٍ مُثْقَلُونَ.
۴. أَمْ تَسْئَلُهُمْ أَجْراً فَهُمْ مِنْ مَغْرَمٍ مُثْقَلُونَ.
نيازمندى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله به
امداد و
الطاف الهی، در داشتن صداقت در عمل:
وَ قُلْ رَبِّ أَدْخِلْنِي مُدْخَلَ صِدْقٍ وَ أَخْرِجْنِي مُخْرَجَ صِدْقٍ وَ اجْعَلْ لِي مِنْ لَدُنْكَ سُلْطاناً نَصِيراً.
احتجاج محمد (قرآن)،
حقانیت محمد (قرآن).
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲۷، ص۱۲۵، برگرفته از مقاله «صداقت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله».
