صبّار و شَکُور (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
صبّار و شَكُور:
(لِّكُلِّ صَبَّارٍ شَكُورٍ) صبّار و شَكُور: هر دو، صيغه
مبالغه است.
صبّار و شَكُور، يكى فزونى
صبر و استقامت را مى‌رساند و ديگرى فزونى شكرگزارى نعمت را می‌رساند.
اشاره به اين كه افراد با ايمان نه در مشكلات و روزهاى سخت دست و پاى خود را گم مى‌كنند و تسليم حوادث مى‌شوند و نه در روزهاى پيروزى و نعمت، گرفتار غرور و غفلت نمی‌شوند.
به موردی از کاربرد
صبّار و شَكُور در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ لَقَدْ أَرْسَلْنَا مُوسَى بِآيَاتِنَا أَنْ أَخْرِجْ قَوْمَكَ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَ ذَكِّرْهُمْ بِأَيَّامِ اللّهِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لآيَاتٍ لِّكُلِّ صَبَّارٍ شَكُورٍ) (ما
موسی را با
آیات و
معجزات خود فرستاديم و دستور داديم: قومت را از تاريكى‌ها به سوى نور خارج ساز و «
ایّام اللّه» (روزهاى خاص الهى) را به آنان يادآورى كن. در اين، نشانه‌هايى است براى هر شكيباى شكرگزار.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: اين جمله ختم كلام در آيه است و
صبار به معناى بسيار شكيبا و شكور به معناى بسيار شكرگزار است.
(إِن يَشَأْ يُسْكِنِ الرِّيحَ فَيَظْلَلْنَ رَوَاكِدَ عَلَى ظَهْرِهِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّكُلِّ صَبَّارٍ شَكُورٍ) (اگر او اراده كند، باد را ساكن مى‌سازد تا آن‌ها بر روى
دریا بى‌حركت بمانند؛ در اين نشانه‌هايى است براى هر
صبور شكرگزار.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه
صبر در اصل به معناى حبس است. و كلمه شكر هم در اصل به معناى اظهار نعمت ولى نعمت به زبان يا به عمل است. و معناى جمله اين است: آن‌چه كه درباره كشتى‌هاى حركت كننده بر پشت دريا به وسيله بادها گفتيم كه مردم و مال التجاره آنان را از ساحل اين دريا به ساحل آن دريا مى‌برد، خود آياتى است براى هر كسى كه نفس خود را از اشتغال به چيزهايى كه به دردش نمى‌خورد حبس مى‌كند و به تفكر در نعمت‌هاى
خدا مى‌پردازد، چون تفكر در نعمت‌ها يكى از مصاديق شكر نعمت است.
بعضى از مفسرين گفته‌اند: مراد از
(لِكُلِّ صَبَّارٍ شَكُورٍ) مؤمن است، چون هيچ مؤمنى خالى از دو حال نيست، حال ضراء و حال سراء، اگر در حال ضراء و شدت قرار گيرد،
صبر مى‌كند و از
صابران است و اگر در حال سراء و رفاه باشد، از
شاکران خواهد بود.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
تكيه بر اين دو صفت در آيات مورد بحث و چند مورد ديگر از آيات
قرآن اشاره به نكات لطيفى دارد:
اين دو صفت مجموعا ترسيم گويايى از حقيقت ايمان است، لذا در حديثى از
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) مى‌خوانيم:
«الْإِيمَانُ نِصْفَانِ نِصْفٌ صَبْرٌ وَ نِصْفٌ شُكْرٌ.» «
ایمان دونيمه است، نيمى از آن
صبر و نيمى از آن شكر است»
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «صبّار و شَکُور»، ج۲، ص۵۶۴.
