صبر و صلات (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
صبر و صلات:
(بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاَةِ إِنَّ اللّهَ) صبر و صلات:
صبر آن حالت استقامت و شكيبايى و ايستادگى در جبهه مشكلات است.
نماز پيوندى است با خدا و وسيله ارتباطى با اين تكيه‌گاه محكم است.
به موردی از کاربرد
صبر و صلات در
قرآن، اشاره می‌شود:
(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اسْتَعِينُواْ بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاَةِ إِنَّ اللّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ) (اى كسانى كه
ایمان آورده‌ايد! از
صبر و استقامت و نماز، يارى بگيريد؛ زيرا
خداوند با
صابران است.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: در معناى
صبر و صلاة در ذيل آيه:
(وَ اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ، وَ إِنَّها لَكَبِيرَةٌ إِلَّا عَلَى الْخاشِعِينَ) پاره‌اى مطالب گفته شد، در اينجا نيز مى‌گوييم:
صبر از بزرگترين ملكات و احوالى است كه قرآن آن را ستوده و مكرر امر بدان نموده است.
(وَ اسْتَعِينُواْ بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاَةِ وَ إِنَّهَا لَكَبِيرَةٌ إِلاَّ عَلَى الْخَاشِعِينَ) (از
صبر و نماز يارى جوييد و با شكيبايى و مهار هوس‌هاى درونى و توجه به
پروردگار، نيرو بگيريد و اين كار، جز براى خاشعان، دشوار و سنگين است.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: از
صبر و نماز كمک بگيريد. و نيز در
کافی از آن جناب روايت كرده، كه در ذيل آيه نامبرده فرمود:
صبر همان روزه است و فرمود: هر وقت حادثه‌اى براى كسى پيش آمد، روزه بگيرد، تا خدا آن را بر طرف سازد.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
موضوع ديگرى كه در آيه مورد بحث به عنوان يک تكيه‌گاه مهم در كنار
صبر معرفى شده، «صلات» (نماز) است. در احاديث
اسلامی مى‌خوانيم:
«هنگامى كه
علی (علیه‌السلام) با مشكلى روبرو مى‌شد به نماز برمى‌خاست و پس از نماز به دنبال حل مشكل مى‌رفت و اين آيه را تلاوت مى‌فرمود:
(وَ اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاٰةِ...)بنابراين آيات مورد بحث (بقره/ ۴۵ و ۱۵۳) در حقيقت به دو اصل تكيه مى‌كند، يكى اتكاى به
خداوند كه نماز مظهر آن است و ديگرى مسئله خود يارى و اتكاى به نفس كه به عنوان
صبر از آن ياد شده است، به عبارت ديگر، براى پيشرفت و پيروزى بر مشكلات، دو ركن اساسى لازم است، يكى پايگاه نيرومند درونى و ديگر تكيه‌گاه محكم برونى، در آيات مورد بحث به اين دو ركن اساسى با تعبير «
صبر» و «صلات» اشاره شده است:
صبر آن حالت استقامت و شكيبايى و ايستادگى در جبهه مشكلات است و نماز پيوندى است با خدا و وسيله ارتباطى است با اين تكيه‌گاه محكم.
گرچه كلمه «
صبر» در روايات فراوانى به روزه تفسير شده است، ولى مسلما منحصر به
روزه نيست، بلكه روزه به عنوان يک مصداق بارز و روشن آن است، زيرا
انسان در پرتو اين عبادت بزرگ اراده‌اى نيرومند و ايمانى استوار پيدا مى‌كند و حاكميت عقلش بر هوس‌هايش مسلم مى‌شود.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «صبر و صلات»، ج۲، ص۵۶۲.
