صبر و توکّل (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
صبر و توكّل:
(صَبَرُوا وَ عَلَى رَبِّهِمْ) صبر و توكّل: ريشه همه فضايل انسانى همين
«صبر» و
«توكل» است.
صبر عامل استقامت در برابر موانع و مشكلات است و توكّل انگيزه حركت در اين راه پرنشيب و فراز است.
در حقيقت براى انجام عمل صالح بايد از اين دو فضيلت اخلاقى مدد گرفت، زيرا بدون
صبر و توكل انجام اعمال صالح در مقياس وسيع هرگز امكان‌پذير نيست.
به موردی از کاربرد
صبر و توكّل در
قرآن، اشاره می‌شود:
(الَّذِينَ صَبَرُوا وَ عَلَى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ) (و كسانى كه
ایمان آورده و كارهاى شايسته انجام دادند، آنان را در قصرها و غرفه‌هايى از
بهشت جاى مى‌دهيم‌كه نهرها در زير آن جارى است؛ جاودانه در آن خواهند ماند؛ چه خوب است پاداش عمل‌كنندگان!)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كسانى كه
صبر مى‌كنند و
بر پروردگار خود توكل مى‌نمايند و با اين بيان
صبر و توكل را دو تا از خصايص
مؤمنین دانسته و با اين اشاره‌ها فهمانده است كه مؤمن وقتى كه در راه خدا
صبر كند و
بر خدا توكل نمايد، از ايمان خود راضى مى‌شود، پس
بر هر مؤمن است، كه تا آنجا كه راهى براى دين‌دارى خود مى‌يابد، دين‌دارى را از دست نداده،
بر هر اذيت و جفايى
صبر كند، و چون كارد به استخوانش رسيد و ديگر نتوانست مراسم دينى خود را در وطن خود به پاى دارد، آن وقت بايد از وطن بيرون شده و به سرزمينى ديگر
مهاجرت كند و
بر دشوارى و تعب و رنج غربت نيز
صبر كند.
(الَّذِينَ صَبَرُوا وَ عَلى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ) اين جمله بيان‌گر اوصاف عاملان است، نكته‌اى كه در اينجا تذكرش لازم است، اين است كه: هر چند
صبر عمومى است، و شامل
صبر بر مصيبت و
صبر بر اطاعت خدا و
صبر بر ترک معصيت او مى‌شود و ليكن مورد آيه
صبر بر مصيبت است، چون مناسب با حال مؤمنينى كه در مكه در چنگ مشركين قرار گرفته بودند و به حكم اين آيات مامور به
هجرت شده بودند،
صبر بر مصيبت است.
آيه مورد بحث درباره فضيلت كسانى است كه در برابر مشكلات،
صبر و استقامت را پيشه خود مى‌سازند و
بر پروردگارشان توكل مى‌كنند.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «صبر و توکّل»، ج۲، ص۵۶۴.
