صبر و توکّل (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
صبر و توكّل:
(صَبَرُوا وَ عَلَى رَبِّهِمْ) صبر و توكّل: ريشه همه فضايل انسانى همين
«صبر» و
«توكل» است.
صبر عامل استقامت
در برابر موانع و مشكلات است و
توكّل انگيزه حركت
در اين راه پرنشيب و فراز است.
در حقيقت براى انجام عمل
صالح بايد از اين دو فضيلت اخلاقى مدد گرفت، زيرا بدون صبر و
توكل انجام اعمال
صالح در مقياس وسيع هرگز امكان‌پذير نيست.
به موردی از کاربرد
صبر و توكّل در قرآن، اشاره می‌شود:
(الَّذِينَ صَبَرُوا وَ عَلَى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ) (و كسانى كه
ایمان آورده و كارهاى شايسته انجام دادند، آنان را
در قصرها و غرفه‌هايى از
بهشت جاى مى‌دهيم‌كه نهرها
در زير آن جارى است؛ جاودانه
در آن خواهند ماند؛ چه خوب است پاداش عمل‌كنندگان!)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: كسانى كه صبر مى‌كنند و بر
پروردگار خود
توكل مى‌نمايند و با اين بيان صبر و
توكل را دو تا از خصايص
مؤمنین دانسته و با اين اشاره‌ها فهمانده است كه مؤمن وقتى كه
در راه خدا صبر كند و بر
خدا توكل نمايد، از ايمان خود راضى مى‌شود، پس بر هر مؤمن است، كه تا آنجا كه راهى براى دين‌دارى خود مى‌يابد، دين‌دارى را از دست نداده، بر هر اذيت و جفايى صبر كند، و چون كارد به استخوانش رسيد و ديگر نتوانست مراسم دينى خود را
در وطن خود به پاى دارد، آن وقت بايد از وطن بيرون شده و به سرزمينى ديگر مهاجرت كند و بر دشوارى و تعب و رنج غربت نيز صبر كند.
(الَّذِينَ صَبَرُوا وَ عَلى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ) اين جمله بيان‌گر اوصاف عاملان است، نكته‌اى كه
در اينجا تذكرش لازم است، اين است كه: هر چند صبر عمومى است، و شامل صبر بر مصيبت و صبر بر اطاعت خدا و صبر بر ترک معصيت او مى‌شود و ليكن مورد آيه صبر بر مصيبت است، چون مناسب با حال مؤمنينى كه
در مكه
در چنگ مشركين قرار گرفته بودند و به حكم اين آيات مامور به
هجرت شده بودند، صبر بر مصيبت است.
آيه مورد بحث درباره فضيلت كسانى است كه
در برابر مشكلات، صبر و استقامت را پيشه خود مى‌سازند و بر پروردگارشان
توكل مى‌كنند.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «صبر و توکّل»، ج۲، ص۵۶۴.
